Pisemna informacja o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie podatnika, w której nie toczy się postępowanie podatkowe lub kontrola podatkowa albo postępowanie przed sądem administracyjnym, o których stanowi art. 14a § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.).

W dniu 23 kwietnia 2004 r. Podatnik zwrócił się do Naczelnika Opolskiego Urzędu Skarbowego z zapytaniem o udzielenie pisemnej informacji w sprawie, czy Gmina zamieniając nieruchomości gruntowe niezabudowane z innym podmiotem (osobą fizyczną czy osobą prawną) powinna naliczyć podatek VAT tylko od różnicy wartości zamienionych nieruchomości.

Zdaniem Podatnika przy zamianach nieruchomości Gmina powinna pobierać podatek VAT w wysokości 22% od różnicy zamienianych nieruchomości, jeżeli dopłata jest na rzecz Gminy, a jeżeli wartość zamienianych nieruchomości jest taka sama (równoważna) Gmina nie powinna pobierać podatku VAT.

Tutejszy organ podatkowy po przeanalizowaniu stanu faktycznego w sprawie, wyjaśnia co następuje:

Zgodnie z art. 2 pkt 6 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535) przez towary rozumie się rzeczy ruchome, jak również wszelkie postacie energii, budynki, budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisu o statystyce publicznej, a także grunty.

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podlega odpłatna dostawa towarów, w tym dostawa gruntów, która w myśl art. 5 (1) VI Dyrektywy oznacza przeniesienie prawa do rozporządzania dobrami materialnymi jak właściciel. Pod pojęciem „przeniesienie prawa do rozporządzania dobrami materialnymi jak właściciel" należy rozumieć zarówno sprzedaż jak i zamianę oraz każdą inną transakcję, która w rezultacie będzie prowadziła do korzystania z nabytych towarów.

Zatem odpłatna dostawa gruntu (np. sprzedaż, zamiana) podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, z tym, że opodatkowaniu stawką 22% podlega dostawa nieruchomości gruntowych - zabudowanych i niezabudowanych, natomiast zwolniona jest z niego - na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy - dostawa terenów niezabudowanych innych niż tereny budowlane oraz przeznaczone pod zabudowę.

W przypadku gruntów niezabudowanych opodatkowaniu podlegają - zamiany terenów budowlanych lub przeznaczonych pod zabudowę, przy czym o charakterze tych gruntów decydować powinien plan zagospodarowania przestrzennego danego obszaru. W przypadku natomiast zamiany pozostałych gruntów niezabudowanych, będących np.: gruntami rolnymi, czy leśnymi, nieprzeznaczonych w planach zagospodarowania przestrzennego pod zabudowę - czynności te podlegają zwolnieniu od VAT.

Przy transakcjach zamiany gruntów, zgodnie z art. 29 ust. 3 ustawy o podatku od towarów i usług, jeżeli należność z tytułu dostawy lub wykonania usługi jest określona w naturze (w przedmiotowej sprawie w zamian za grunt otrzymano inny grunt), podstawą opodatkowania jest wartość świadczenia obliczona na podstawie przeciętnych cen stosowanych w danej miejscowości lub na danym rynku w dniu wykonania świadczenia, pomniejszonych o podatek.

Unormowanie art. 29 ust. 3 uzupełnia norma art. 29 ust. 9, zgodnie z którą, w przypadku wykonania czynności, o których mowa w art. 5 ustawy, dla których nie została określona cena, podstawą opodatkowania jest wartość towarów lub usług obliczona według cen stosowanych w obrotach z głównym odbiorcą (odbiorcami), a w przypadku braku odbiorcy - według przeciętnych cen stosowanych w danej miejscowości lub na danym rynku w dniu wykonania świadczenia, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Nawet jeśli świadczenia w ramach umowy zamiany są nieekwiwalentne i różnica jest przez jedną ze stron dopłacana np. w gotówce, to do ustalenia podstawy opodatkowania należy przyjąć całą wartość podlegających zamianie towarów, a nie różnice ich wartości.

Jeśli podmioty dokonujące zamiany są podatnikami podatku VAT, to każda ze stron umowy zobowiązana jest do naliczenia podatku należnego od transakcji. Jeżeli kontrahent jest osobą fizyczną nie prowadzącą działalności, dla której sprzedaż ta ma charakter incydentalny, to obowiązek zapłaty VAT po stronie takiego kontrahenta nie występuje.

Zamiana z innym podmiotem (osobą fizyczną czy osobą prawną) nieruchomości gruntowych niezabudowanych na podstawie art. l5 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. Nr 46, poz. 543 ze zm.), podlega więc opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w wysokości 22% od całej wartości nieruchomości gruntowych podlegających zamianie (z uwzględnieniem przypadków o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług), a podstawę opodatkowania tych czynności należy ustalić z uwzględnieniem art. 29 ust. 3 i 9 ww. ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.