Rada Rodziców przy Zespole Szkół realizując działania statutowe wydatkuje środki pochodzące wyłącznie z dobrowolnych składek rodziców. Rada chciałaby jednak zorganizować imprezę – festyn połączony z aukcja prac dzieci, kawiarenką zaopatrzoną w wyroby pochodzące z domowych wypieków i loteria fantową – z którego dochody zasiliłyby fundusze Rady.

Ocena prawna stanu faktycznego:

Rada Rodziców działa na podstawie przepisów ustawy z dnia 07 września 1991r. o systemie oświaty (Dz.U.z 1996 r Nr 67, poz. 329 ze zm.).

Zgodnie z art. 53 ustawy z dnia 07.09.1991r. w szkole i placówce może działać Rada Rodziców, stanowiąca reprezentację rodziców uczniów. Zasady tworzenia Rady Rodziców uchwala ogół rodziców uczniów tej szkoły lub placówki. Rada uchwala regulamin swej działalności, który nie może być sprzeczny ze statutem szkoły lub placówki. Reprezentacja rodziców może także przybrać inną nazwę. Według art. 54 ww. ustawy Rada Rodziców może występować do rady szkoły lub placówki, rady pedagogicznej i dyrektora szkoły lub placówki z wnioskami i opiniami dotyczącymi wszystkich spraw szkoły lub placówki. W celu wspierania działalności statutowej szkoły lub placówki Rada Rodziców może gromadzić fundusze z dobrowolnych składek rodziców oraz innych źródeł. Zasady wydatkowania funduszy Rady Rodziców określa regulamin.

Z kolei ustawa z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2000 r., nr 54 ,poz. 654 ze zm.) reguluje opodatkowanie podatkiem dochodowym dochodów osób prawnych i spółek kapitałowych w organizacji, zwanych dalej „podatnikami”. Przepisy ustawy mają również zastosowanie do jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek: cywilnych, jawnych, partnerskich, komandytowych., komandytowo-akcyjnych. (art. 1 ustawy z 15.02.1992r.)

Jak wynika z przytoczonego przepisu podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych są też jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej.

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie definiuje pojęcia jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej. Definicji tego pojęcia brak jest również w innych aktach prawnych.

Natomiast w literaturze i opracowaniach dotyczących podatku dochodowego od osób prawnych można się spotkać z następującym podejściem do tego zagadnienia:

Stanisław Dzierżyc w swym opracowaniu „Komentarz do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych” („SeZaM” S.C., Warszawa 2001, s.11) definiuje to pojęcie pisząc „za jednostkę organizacyjną nie mającą osobowości prawnej w rozumieniu ustawy uważa się zespół ludzi i składników majątkowych zorganizowanych do prowadzenia określonej działalności, z wyjątkiem spółek prawa handlowego oraz spółek nie mających osobowości prawnej”. Do jednostek tych autor zalicza m.in. osoby zagraniczne działające w formie tzw. przedstawicielstw zagranicznych osób prawnych, zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych, przedstawicielstwa mieszkańców domów, osiedli, rodziców w szkołach itp. jeżeli nie są jednocześnie jednostkami budżetowymi, a prowadzą działalność we własnym imieniu i na własny rachunek.

Identyczną definicję tego pojęcia podano w publikacji R. Żarejko, M.Kobieli „Podatek dochodowy od osób prawnych w 2003 roku” (Wydawnictwo Podatkowe „GOFIN” Sp. z o.o., Gorzów Wikp. 2003, s.9).

Natomiast według opracowania B. Żałobka, S. Żałobka „Podatek dochodowy od osób prawnych” podatnikami, czyli podmiotami opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych, są m.in. jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek nie mających osobowości prawnej (spółka cywilna, spółka jawna, spółka komandytowa), a są tu wymienione przez autorów m. in. zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze, komitety rodzicielskie.

Ministerstwo Finansów w piśmie z dnia 06.01.1997r., nr ON-7-033-1-IP/97, dot. wypełniania formularzy NIP-2 i nadawania numerów NIP m.in. komitetom rodzicielskim, radom rodziców i innym organizacjom zrzeszającym rodziców uczniów, które prowadzą działalność w szkołach i placówkach oświatowo-wychowawczych, wyjaśniało, że rady rodziców działają w szkołach i placówkach oświatowo-wychowawczych na podstawie uchwalonego przez siebie regulaminu. Stanowią reprezentację rodziców i uczniów, ich zadaniem jest wspieranie działalności statutowej szkoły lub przedszkoli. W tym celu rada może gromadzić fundusze z dobrowolnych składek rodziców oraz innych źródeł, w tym z prowadzonej działalności gospodarczej. Podstawą prawną jej działalności jest art. 53 i 54 ustawy z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty i jest to działalność niezależna od działalności szkoły. Natomiast do zadań własnych gminy należy zakładanie i prowadzenie publicznych szkół (art. 5 ust. 5 ustawy o systemie oświaty. Środki niezbędne na realizację zadań oświatowych, w tym na wynagrodzenie nauczycieli oraz utrzymanie szkół i placówek, zagwarantowane są – zgodnie z art. 5a ust. 3 ww. ustawy – w dochodach jednostek samorządu terytorialnego.

Do zadań własnych gmin przewidzianych w art. 5 ust. 5 ww. ustawy należy także zakładanie i prowadzenie m.in. publicznych przedszkoli, w tym z oddziałami integracyjnymi oraz przedszkoli specjalnych.

Z kolei w piśmie z dnia nr PO b/721-94/92 Ministerstwo Finansów wskazało, że art. 17 ust. 1 pkt 13 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych odnosi się m.in. do: partii politycznych, stowarzyszeń, pozostałych organizacji społecznych działających w oparciu o inne, niż Prawo o stowarzyszeniach ustawy lub umowy międzynarodowe, np. Polski Czerwony Krzyż, Polski Związek Łowiecki, Związek Ochotniczych Straży Pożarnych, Polski Komitet Pomocy Społecznej itp. oraz organizacji społecznych nie posiadających osobowości prawnej, jak komitety rodzicielskie.

Z powyższych wyjaśnień wynika, że Rada Rodziców jest jednostką organizacyjną nie mającą osobowości prawnej, gdyż posiada zespół ludzi i składników majątkowych (wykształcona struktura organizacyjna), jest również zorganizowana do prowadzenia określonej działalności. A jako taka jednostka jest również podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych.

Oznacza to, że Rada Rodziców ustala – dla celów podatkowych - dochód bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z jakich dochód ten został osiągnięty.

Jednakże w myśl art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 15.02.1992r. dochody podatników, z pewnymi zastrzeżeniami, których celem statutowym jest działalność naukowa, naukowo-techniczna, oświatowa, w tym również polegająca na kształceniu studentów, kulturalna, w zakresie kultury fizycznej i sportu, ochrony środowiska, wspierania inicjatyw społecznych na rzecz budowy dróg i sieci telekomunikacyjnej na wsi oraz zaopatrzenia wsi w wodę, dobroczynności, ochrony zdrowia i pomocy społecznej, rehabilitacji zawodowej i społecznej inwalidów oraz kultu religijnego - w części przeznaczonej na te cele - wolne są od podatku dochodowego.

Zwolnienie określone w tym przepisie ma zastosowanie również do Rad Rodziców, ale pod warunkiem realizowania przez te rady celów określonych w ww. przepisie.

W myśl par. 2 Regulaminu działania Rady Rodziców przy Zespole Szkół celami działania tej Rady są:
• Reprezentowanie ogółu rodziców uczniów szkół oraz podejmowanie działań zmierzających do doskonalenia statutowej działalności szkoły, a także wnioskowanie do innych organów szkoły w tym zakresie,
• Działanie na rzecz opiekuńczej funkcji szkoły,
• Pobudzanie i organizowanie form aktywności rodziców na rzecz wspomagania realizacji celów i zadań szkoły oraz gromadzenie funduszy niezbędnych dla wspierania działalności szkoły, a także ustalanie zasad użytkowania tych funduszy.

Analizując powyższe postanowienia Regulaminu Rady Rodziców można stwierdzić, że cele statutowe realizowane przez tą Radę pokrywają się z celami preferowanym przez ustawodawcę.

A zatem dochody osiągane przez Rade Rodziców, bez względu na źródło, z jakich one będą pochodziły, będą korzystały ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób prawnych, pod warunkiem jednak, że zostaną one przeznaczone na cele statutowe Rady Rodziców pokrywające się z celami określonymi w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.