Występujący z zapytaniem stwierdził, iż otrzymał od osoby prawnej środki pieniężne z przeznaczeniem na zakup sprzętu komputerowego. Z załączonej do zapytania umowy nazwanej „Umowa darowizny” wynika, iż nabycie tych środków związane było z „czynnym zaangażowaniem w realizację prowadzonej (...) akcji prewencyjnej (...), w uznaniu za szczególne zasługi w propagowaniu bezpieczeństwa na drodze” i przeznaczeniem ich na zakup „sprzętu komputerowego przydatnego w prowadzeniu działań związanych z propagowaniem bezpieczeństwa”.

Ocena prawna stanu faktycznego

Umowa darowizny o której mowa w art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego, na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 roku o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn.: Dz. U. z 1997 r. nr 16, poz.89 z późn. zm.), podatkowi temu podlega. Jednakże analiza treści umowy nie potwierdza stanowiska, że w niniejszej sprawie mamy do czynienia z nieodpłatnym świadczeniem darczyńcy na rzecz obdarowanego, a zatem z umową, o której mowa w powyżej powołanym przepisie Kodeksu cywilnego. Należy zauważyć, iż zasada swobody umów w dziedzinie zobowiązań ukształtowana na tle art. 353¹ Kodeksu cywilnego gwarantuje szeroki zakres swobody kontraktowania. Jednakże – jak zauważył Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 06.03.1996r. (sygn. akt S.A./Ka 16/95) – organy podatkowe są uprawnione do oceny dokonanej czynności cywilnoprawnej z punktu widzenia przepisów prawa podatkowego należącej do sfery prawa publicznego. Wprawdzie strony umowę zatytułowały „Umowa darowizny”, jednakże jej treść wskazuje, iż przedmiot umowy – środki pieniężne z przeznaczeniem na zakup „sprzętu komputerowego przydatnego w prowadzeniu działań związanych z propagowaniem bezpieczeństwa” – jest nagrodą, którą otrzymał Podatnik „W związku z czynnym zaangażowaniem w realizację prowadzonej akcji prewencyjnej (...), w uznaniu za szczególne zasługi w propagowaniu bezpieczeństwa na drodze”. Zaistniała zatem przyczyna przekazania na rzecz pytającego określonej w umowie kwoty, jako formy uznania za udział w realizacji zadań objętych zakresem działania określonego podmiotu.W świetle treści umowy nie można uznać, iż w sprawie mamy do czynienia z darowizną w rozumieniu art. 888 § 1 k.c, bowiem nie jest to świadczenie nieekwiwalentne. W tym stanie rzeczy czynność nazwana „Umowa darowizny” nie jest objęta regulacją ustawy o podatku od spadków i darowizn. Stanowisko w tym zakresie potwierdza orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego (np. wyroki: z dnia 19.05.1994r. S.A./Po 3612/93, z dnia 27.08.1997r. III S.A. 34/96, czy z dnia 10.11.2000r. sygn. akt I S.A./Gd 1485/00) przyjmujące, że przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego. Świadczenie jest bezpłatne tylko wtedy, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę. Skoro mają miejsce działania podatnika na rzecz dokonującego przysporzenia majątkowego, to występuje wzajemność świadczeń.

Jednocześnie zauważa się, iż ustawa z dnia 26 lipca 1992r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj. Dz. U. z 2000r. nr 14, poz. 176 ze zm.) w rozdziale 2 wymienia enumeratywnie źródła przychodów podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, w tym w art. 20 ust. 1 wskazuje, iż za przychód z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się między innymi nagrody. Bez znaczenia dla powstania obowiązku podatkowego w tym tytule podatkowym jest brak „stosunku prawnego (umowy) z jednostką prawną”, gdyż ustawodawca używając zwrotu „nagrody” nie wskazał takiego uwarunkowania. Uzyskanie omawianego przysporzenia majątkowego powoduje więc obowiązek jego wykazania, jako przychodu w zeznaniu podatkowym.