Odpowiadając na pismo z dnia 7.04.2004 r. doręczone do Łódzkiego Urzędu Skarbowego działając na podstawie art. 14a § 1 ustawy z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.) w celu zapewnienia jednolitego stosowania prawa przy ocenie skutków w podatku dochodowym od osób prawnych, Naczelnik Łódzkiego Urzędu Skarbowego informuje:

Jak wynika z zapytania, Spółka w ramach prowadzonej działalności gospodarczej dokonuje zarówno importu jak i eksportu wyrobów. Powstałe przy tym należności i zobowiązania wyrażane są w walutach obcych. Dla transakcji pomiędzy członkami grupy rozliczenia następują głównie w formie wzajemnej kompensaty należności i zobowiązań. Ze względu na wahania kursów walut, w których dokonywane są rozliczenia, powstają różnice kursowe (zarówno dodatnie jak i ujemne).
Spółka stoi na stanowisku, że taka forma regulowania płatności jest równoznaczna z zapłatą, a tym samym powstałe różnice kursowe można uznać za zrealizowane; powinny one wpływać na podstawę opodatkowania tak samo jak różnice kursowe powstałe w przypadku bezpośredniej zapłaty należności i zobowiązań.

Zdaniem Spółki jej stanowisko znajduje oparcie w przepisach art. 12 ust. 1 pkt 1, 12 ust. 4 pkt 1, 15 ust. 1, 16 ust. 1 ustawy z dnia 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.) ponieważ, przepisy te nie zawierają wyłączeń zarówno z przychodów jak i z kosztów uzyskania przychodów różnic kursowych powstałych w wyniku rozliczeń w formie kompensaty.

Tutejszy organ podatkowy nie podziela stanowiska Spółki, ponieważ kompensata będąca jedną z form regulowania wzajemnych zobowiązań i należności, nie jest związana z operacjami finansowymi skutkującymi (w ujęciu kasowym) wzrostem lub utratą wartości waluty. Dlatego też w sytuacji, gdy rozliczenia następują metodą kompensaty nie powstaną różnice kursowe mające wpływ na podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych.

Kwestię różnic kursowych regulują w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych następujące przepisy: art. 12 ust. 1 pkt 1, art. 12 ust. 2, art. 12 ust. 2a, art. 12 ust. 3, art. 15 ust. 1, art. 15 ust. 1a ustawy z dnia 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych.
Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 w/w ustawy przychodami są w szczególności otrzymane różnice kursowe, które na podstawie art. 12 ust. 2 w/w ustawy przelicza się na złote według kursów średnich z dnia uzyskania przychodu, ogłaszanych przez Narodowy Bank Polski. Jeżeli przychody związane z działalnością gospodarczą wyrażone są w walutach obcych, a między dniem ich uzyskania i dniem faktycznego otrzymania występują różne kursy walut, to w oparciu o art. 12 ust 3 wymienionej ustawy przychody te odpowiednio podwyższa się lub obniża o różnice wynikające z zastosowania kursu kupna walut z dnia faktycznego otrzymania przychodów, ustalonego przez bank, z którego usług korzystał uzyskujący przychód oraz z zastosowania kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia uzyskania przychodu.
Przychody z tytułu różnic kursowych od własnych środków lub wartości pieniężnych w walutach obcych, zgodnie z art. 12 ust. 2a powołanej ustawy ustala się jako różnicę między wartością tych środków obliczoną przy zastosowaniu kursu kupna walut z dnia faktycznego otrzymania przychodu oraz kursu kupna walut z dnia ich otrzymania albo kursu sprzedaży z dnia nabycia walut, ogłaszanego odpowiednio przez bank, z którego usług korzystał podatnik.
Natomiast zgodnie z art. 15 ust. 1 w/w ustawy kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.
Koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursów średnich ogłaszanych przez Narodowy Bank Polski z dnia poniesienia kosztu. Jeżeli koszty wyrażone są w walutach obcych, a między dniem ich zarachowania i dniem zapłaty występują różne kursy walut, koszty te odpowiednio podwyższa się lub obniża o różnice wynikające z zastosowania kursu sprzedaży walut z dnia zapłaty, ustalonego przez bank, z którego usług korzystał ponoszący koszt, oraz z zastosowania kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia zarachowania kosztów.

Stosownie do art. 15 ust. 1a w/w ustawy, koszty z tytułu różnic kursowych od własnych środków lub wartości pieniężnych w walutach obcych ustala się jako różnicę miedzy wartością tych środków obliczoną przy zastosowaniu kursu sprzedaży walut z dnia faktycznej zapłaty oraz kursu kupna walut z dnia ich otrzymania albo kursu sprzedaży z dnia nabycia walut, ogłaszanego odpowiednio przez bank, z którego usług korzystał podatnik.

Jak z powyższego wynika, różnice kursowe podatkowe (zrealizowane) powstają z chwilą dokonania zapłaty rozrachunków (należności i zobowiązań) wyrażonych w walutach obcych, a także w związku z odprzedażą bankowi waluty obcej, w przypadku posiadania przez jednostkę własnych środków na rachunku dewizowym. Różnice kursowe ustalone w wyniku kompensaty mogą być wg stanowiska tutejszego organu podatkowego uwzględnione jedynie w rachunku bilansowym.