Podatnik, będący bankiem, zawarł z dłużnikiem -działającym organizacyjnie w formie spółki akcyjnej- porozumienie restrukturyzacyjne, na mocy którego dłużnik przeniesie na wierzyciela część składników majątkowych przedsiębiorstwa, zwalniając się w ten sposób z długu powstałego z tytułu udzielonych kredytów bankowych.

Przewidywane przeniesienie na wierzyciela składników majątkowych kredytobiorcy zrealizowane zostanie w dwóch następujących trybach:
• na podstawie art. 453 Kodeksu cywilnego - tzw. świadczenia w miejsce wypełnienia (łac. datio in solutum),
• w ramach wynikającej z art. 6 pkt 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe czynności zamiany wierzytelności na składniki majątku dłużnika.

Ocena prawna stanu faktycznego

Na wstępie wyjaśnić należy, że z konstrukcją prawną świadczenia w miejsce wypełnienia mamy do czynienia wówczas, „Jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa.”(art. 453 zd.1 Kodeksu cywilnego). W wyżej przedstawionej sytuacji „inne” świadczenie dłużnika polegać ma na tym, że w miejsce pierwotnego - pieniężnego, wynikającego z umowy o kredyt bankowy, spełnione będzie świadczenie niepieniężne w postaci przeniesienia składników majątku kredytobiorcy.

Drugie z wymienionych w zapytaniu zdarzeń prawnych, wynikające z art.6 pkt 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (j.t. Dz.U. Nr 72, poz. 665 ze zm.) polega na tym, iż bank dokonuje, na warunkach uzgodnionych z dłużnikiem, zamiany wierzytelności na składniki majątku dłużnika, przy tym bank jest obowiązany do ich sprzedaży w okresie nie dłuższym niż 3 lata od daty nabycia.

W niniejszej sprawie istotne znaczenie posiada wynikająca z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 roku o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. Nr 86, poz. 956 ze zm.) zasada, zgodnie z którą opodatkowaniu podlegają wyłącznie czynności cywilnoprawne wymienione w zamkniętym katalogu zawartym we wskazanym przepisie (lit.„a-k”). Oznacza to, iż umowa, której nie umieszczono w w/w katalogu czynności cywilnoprawnych, nie wywoła obowiązku podatkowego na gruncie omawianego aktu.

Analizując treść powołanego przepisu stwierdzić należy, iż ustawodawca nie zamieścił umowy o świadczenie w miejsce wypełnienia wśród czynności powodujących powstanie obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych. Również zamiany wierzytelności banku na składniki majątku dłużnika dokonanej w trybie art. 6 pkt 4 ustawy prawo bankowe nie można podporządkować przedmiotowi opodatkowania określonemu w wyżej powołanym przepisie.

Wprawdzie opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlega umowa zamiany (art.1.ust.1pkt1 lit„a”), w rozumieniu art. 603 Kodeksu cywilnego, jednakże istota tej czynności cywilnoprawnej -polegająca na tym, iż każda ze stron zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy- nie odpowiada treści powołanego powyżej przepisu prawa bankowego.

Zatem żaden z trybów przeniesienia składników majątku dłużnika zaprezentowanych w zapytaniu, nie będąc zdarzeniem wymienionym w art. 1 ust 1. pkt 1 lit. „a - k”, nie zrodzi obowiązku podatkowego w świetle przepisów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.