Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego w Bydgoszczy odpowiadając na Pana pytanie zawarte w piśmie z dnia 07 kwietnia 2004 r. (data wpływu do tut. Urzędu 08 kwietnia 2004 r.) w części dotyczącej podatku dochodowego – działając zgodnie z przepisami art. 14a § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 z późn. zm.) - uprzejmie wyjaśnia.

Stan faktyczny zawarty w złożonym piśmie przedstawia się następująco: Trzyosobowa spółka cywilna prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą w zakresie handlu. Prawa wspólników do udziału w zysku są równe. Z treści zapytania wynika, że wspólnicy rozliczają się z urzędem skarbowym na zasadach ogólnych prowadząc podatkową księgę przychodów i rozchodów.

Wątpliwości Pana budzą skutki podatkowe sprzedaży towaru handlowego – komputera na rzecz małżonki jednego ze wspólników. Sugeruje Pan, iż konsekwencją powyższej czynności w podatku dochodowym jest „nie uznanie za koszt uzyskania przychodu nabytego towaru – brak przychodu”, gdyż zdaniem Pana – przedmiotowa czynność dokonana w części z samym sobą jest nieważna z mocy prawa.

Odnosząc się do stanu faktycznego przedstawionego w Pana piśmie wyjaśniam co następuje.

Zasady tworzenia, funkcjonowania i likwidacji Spółek cywilnych określają przepisy kodeksu cywilnego (art. 860 - 875 kc). Zgodnie z art. 860 § 1 kc, przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. Celu gospodarczego spółki cywilnej nie należy utożsamiać tylko i wyłącznie z działalnością gospodarczą prowadzoną w jej ramach przez wspólników. Cel gospodarczy jest w doktrynie prawa cywilnego i orzecznictwie sądowym rozumiany szeroko. Jest nim wszelkie dążenie do uzyskania nie tylko korzyści materialnych w postaci zysku, ale również do osiągnięcia najwyższego, przy danym nakładzie środków, stopnia realizacji wyznaczonego zadania o charakterze majątkowym. Zgodnie z art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178 z późn. zm.) za przedsiębiorcę uważa się nie spółkę cywilną, ale jej wspólników w zakresie wykonywania przez nich działalności gospodarczej. Skoro spółka cywilna nie jest podatnikiem, nie można zasadniczo mówić o jej przychodach czy dochodach. Takimi pojęciami można co najwyżej posługiwać się w przenośni, mając zawsze na uwadze, że w odniesieniu do tej spółki podatnikiem podatku dochodowego jest zawsze wspólnik.

Kwestię opodatkowania dochodów uzyskanych z udziału w spółce cywilnej reguluje przepis art. 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.), w świetle którego przychody i koszty uzyskania przychodów określa się u każdego wspólnika proporcjonalnie do jego prawa w udziale w zysku.

Stosowane w języku prawniczym pojęcie „stosunek prawny z samym sobą” jest skrótem myślowym, odwołującym się do rozumienia umowy z psychologicznego punktu widzenia. Umowa spółki cywilnej jest swoistym typem umowy. Jej treścią jest wspólne dążenie związku osób do osiągnięcia korzystnego dla wszystkich wspólnego celu gospodarczego (art. 860 § 1 kc). Nie ma tu więc miejsca na przeciwstawność celów poszczególnych wspólników. Przyjęcie, że podmiotem czynności prawnych, w których uczestniczy spółka, są wszyscy wspólnicy, i to występujący łącznie, oznacza, że ich działalność polegająca na prowadzeniu jej spraw i reprezentacji jest czynnością z samym sobą. Wykonywana jest jednak wyłącznie we wspólnym interesie, tożsamym dla wszystkich wspólników, a nie w jakimkolwiek interesie odrębnym, widzianym z indywidualnych punktów widzenia. Nie trzeba więc oceniać dopuszczalności takiej czynności z samym sobą na podstawie reguł wynikających z art. 108 kc. Zatem konstrukcja prawna spółki cywilnej jako zespołu wspólników zakłada w stosunkach spółki dokonywanie czynności z samym sobą. Według zaś art. 58 § 1 kc nieważna jest czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu jej obejście, chyba że konkretny przepis przewiduje inny skutek.

Odnosząc powyższe do stanu faktycznego przedstawionego w zapytaniu, zdaniem tut. organu podatkowego, czynność sprzedaży komputera na rzecz małżonki jednego ze wspólników spółki nie przeszkadza uznać jej ważności. Okoliczność, że między małżonkami tj. wspólnikiem a ww. nabywcą komputera nie została spisana notarialnie odrębność majątkowa – tego faktu nie zmienia.

Reasumując, przedmiotowa czynność sprzedaży komputera, którego zakup ujęto w księdze podatkowej – spowoduje, zdaniem tut. organu podatkowego, powstanie przychodu u każdego wspólnika proporcjonalnie do jego prawa w udziale w zysku.

Zatem tut. organ podatkowy nie podziela Pana stanowiska w przedmiotowej sprawie, sugerującego, iż powyższa czynność jest nieważna z mocy prawa. Ponadto zwraca się Panu uwagę na fakt, iż warunki powyższej transakcji (wielkość przychodu) mogą być poddane ocenie organu podatkowego w kontekście art. 25 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (transakcje zawierane przez podmioty powiązane ze sobą).

Powyższej odpowiedzi udzielono w oparciu o stan faktyczny zawarty w piśmie, zgodnie ze stanem prawnym obowiązującym w dniu udzielenia odpowiedzi.