Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 pkt 1 lit. c) ustawy z dnia 23 stycznia 2003r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia (Dz.U. z 2003r. Nr 45, poz. 391), obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniem społecznym lub ubezpieczeniem społecznym rolników, które są osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą.

W świetle art. 8 ust. 6, pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 1998r. Nr 137, poz. 887 z późn. zm.), za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność rozumie się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych.

Działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy z dnia 19 listopada 1999r. Prawo działalności gospodarczej (Dz.U. z 1999r. Nr 101, poz. 1178 z późn. zm.), jest zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Zgodnie z art. 2 ust. 3 w/w ustawy, za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Tak więc obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają wspólnicy spółki cywilnej.

Umowa spółki cywilnej została uregulowana w przepisach art. 860 – 875 k.c. Należy pamiętać, że spółka cywilna nie ma osobowości prawnej, czyli nie może być podmiotem praw i obowiązków, co oznacza, że nie działa ona we własnym imieniu. Podmiotami mającymi uprawnienia majątkowe do majątku spółki są sami wspólnicy. Niemniej jednak dla potrzeb prowadzenia działalności gospodarczej banki mogą prowadzić jeden wspólny rachunek dla osób fizycznych będących wspólnikami spółki cywilnej. Zgodnie z art. 52 ustawy z dnia 29.08.1997r. Prawo bankowe, rachunek bankowy może być prowadzony dla kilku osób fizycznych, o ile umowa rachunku nie stanowi inaczej.

Nie ma przeszkód aby składki na ubezpieczenie zdrowotne wspólników spółki cywilnej były opłacane przez spółkę z rachunku wspólnego wykorzystywanego dla celów prowadzenia działalności gospodarczej.

Podatnicy osiągający dochody z działalności gospodarczej, a więc również wspólnicy spółki cywilnej, zgodnie z art.. 44 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.), są obowiązani bez wezwania wpłacać w ciągu roku podatkowego zaliczki na podatek dochodowy. Zaliczki te są wpłacane do urzędów skarbowych po uprzednim pomniejszeniu o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne zapłaconej w danym miesiącu zgodnie z przepisami o ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia (art. 44 ust. 3c).
Konsekwentnie opłacane w roku podatkowym składki na ubezpieczenie zdrowotne podatnicy uwzględniają w zeznaniu rocznym. Na podstawie art. 27b ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.)podatek dochodowy obliczony zgodnie z art. 27 lub art. 30c, w pierwszej kolejności ulega obniżeniu o kwotę składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne:
1) opłaconej w roku podatkowym bezpośrednio przez podatnika zgodnie z przepisami o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia,
2) pobranej w roku podatkowym przez płatnika zgodnie z przepisami o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia- obniżenie nie dotyczy składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) wolny od podatku na podstawie art. 21, 52, 52a oraz składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód, od którego na podstawie przepisów ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zgodnie a art. 27b ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, kwota składki na ubezpieczenia zdrowotne, o którą zmniejsza się podatek, nie może przekroczyć 7,75% podstawy wymiaru tej składki.

Przepis art. 23 ust. 1 pkt. 58 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, iż nie uważa się za koszty uzyskania przychodów składek na ubezpieczenie zdrowotne opłaconych w roku podatkowym przez podatnika zgodnie z przepisami o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia. Wysokość wydatków na ten cel ustala się na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie (art. 27b ust. 3).

Reasumując, wspólnicy spółki cywilnej na podstawie art. 27b ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mają prawo do pomniejszenia, w pierwszej kolejności, podatku dochodowego obliczonego z godnie z art. 27 lub art. 30c o kwotę składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne opłaconej w roku podatkowym.