Podatnik prowadzi działalność gospodarczą na zasadach ogólnych w zakresie usług naprawy pojazdów mechanicznych. Podatnik zamierza zgłosić syna pozostającego z nim we wspólnym go-spodarstwie domowym jako osobę współpracującą w prowadzonej przez Niego działalności gospo-darczej.

Ocena prawna stanu faktycznego:

Ad. 1)

Zarówno przepisy prawa pracy, prawa cywilnego jak i prawa podatkowego nie zakazują za-trudniania członków rodziny w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Zatem również syn podatnika może świadczyć pracę na jego rzecz, zarówno na podstawie umowy o pracę jak też na podstawie umowy cywilnoprawnej.

Jedynie w myśl art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) nie uważa się za koszty uzyskania przy-chodów wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, a w przypadku pro-wadzenia działalności w formie spółki cywilnej lub osobowej spółki handlowej - także małżonków i małoletnich dzieci wspólników.

W przypadku zatrudnienia syna na podstawie umowy o pracę czy umowy cywilnoprawnej otrzyma-ne przez niego wynagrodzenie z tego tytułu będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem dochodo-wym od osób fizycznych a na zatrudniającym będą spoczywały obowiązki płatnika, czyli obowiązek poboru należnych zaliczek na podatek dochodowy i odprowadzenia ich na konto właściwego urzędu skarbowego.

Natomiast w sytuacji gdy syn podatnika nie będzie otrzymywał wynagrodzenia z tytułu pracy czy wykonywanych czynności wartość tych nieodpłatnych świadczeń w myśl art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. nie będzie podlegała opodatkowaniu z uwagi na to, iż syn podatnika zalicza się do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn.

Przepisy ustawy z dnia 26 lipca 1991r. jak również i pozostałe przepisy prawa podatkowego nie normują kwestii rejestracji osoby współpracującej, zatem właściwe w tym względzie są jedynie przepisy ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 z późn. zm.). Jak wynika z treści art. 8 ust. 11 ustawy z dnia 13 października 1998r. za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz zleceniobiorcami, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 5, uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia; nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego.

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998r. obowiązkowo ubezpieczeniom eme-rytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem ust. 3 i 6 oraz art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osoba-mi z nimi współpracującymi.

Z kolei zgodnie z art. 9 ustawy z 23 stycznia 2003r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia (Dz. U. Nr 45, poz. 391 z późn. zm.) obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniem społecznym lub ubezpieczeniem społecznym rolników, z zastrzeżeniem art. 6 i 7, które są osobami prowadzącymi działalność poza-rolniczą lub osobami z nimi współpracującymi.

Ad. 2)

Stosownie do treści art. 26 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych podstawę obliczenia podatku, z zastrzeżeniem art. 24 ust. 3 i art. 28-30, stanowi dochód ustalony zgodnie z art. 9, art. 24 ust. 1 i 2 oraz ust. 4-6 i 8-12 lub art. 24b ust. 1 i 2 lub art. 25, po odliczeniu kwot składek, określonych w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych za-płaconych bezpośrednio na własne ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe podatnika oraz osób z nim współpracujących, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Ponadto z treści art. 27 ust. 12 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia oraz z art. 16 ust. 5a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wynika, że składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne za osoby współpracujące finansuje w całości z własnych środ-ków osoba prowadząca działalność gospodarczą.

Biorąc pod uwagę powyższy stan prawny oraz fakt, iż w myśl przepisów ustawy o systemie ubez-pieczeń społecznych dziecko własne uważane jest za osobę współpracującą z osobą prowadzącą działalność gospodarczą należy stwierdzić, że prawo pomniejszenia dochodu o kwotę składek na ubezpieczenia społeczne osoby współpracującej będzie przysługiwało wyłącznie Podatnikowi pro-wadzącemu działalność gospodarczą.

Ad.3)

Zgodnie z treścią art. 5a pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych przez pozarolniczą działalność gospodarczą należy rozumieć działalność zarobko-wą wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły, prowadzoną we własnym imieniu i na własny lub cudzy rachunek, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wy-mienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9.

W myśl postanowień art. 44 ust. 1 pkt 1, ust. 6 ustawy z 26 lipca 1991r. podatnicy osiągający do-chody z działalności gospodarczej są obowiązani bez wezwania wpłacać w ciągu roku podatkowego zaliczki na podatek dochodowy według zasad określonych w ust. 3, z zastrzeżeniem ust. 3f oraz składać urzędom skarbowym deklaracje według ustalonego wzoru o wysokości dochodu osiągnięte-go od początku roku.

Jak stanowi art. 2 ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178 z późn. zm.) przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz niemająca osobowości prawnej spółka prawa handlowego, która zawodowo, we własnym imie-niu podejmuje i wykonuje działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.

W świetle powołanych unormowań prawnych syn jako osoba współpracująca nie będzie podatni-kiem osiągającym dochody z wykonywania działalności gospodarczej i co za tym idzie nie będzie miał obowiązku składania deklaracji PIT-5 i wpłacania zaliczek na podatek dochodowy. Obowią-zek rozliczenia się z uzyskanych dochodów z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej spo-czywa bowiem w tym przypadku na Podatniku prowadzącym działalność, nie zaś na osobie współ-pracującej.