Jak wynika z treści przedstawionego zapytania firma niemiecka wydzierżawia polskiej spółce skrzynki i wystawia fakturę za ich dzierżawę oraz fakturę obejmującą kaucję za ww. skrzynki. Z postanowień umowy zawartej między kontrahentami wynika, że w przypadku niezwrócenia przez polską spółkę przedmiotu dzierżawy, kaucja nie podlega zwrotowi. Polska spółka co do zasady nie zwraca skrzynek wydzierżawiającemu, tylko sprzedaje w nich towar kontrahentowi innemu niż właściciel skrzynek, obciążając odbiorcę kaucją w takiej samej wysokości, jaką sama została obciążona. Jednocześnie polska spółka zobowiązuje odbiorcę do oddania skrzynek jej właścicielowi (wydzierżawiającej firmie niemieckiej) – za zwrotem kaucji.

Pytanie Podatnika dotyczy możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów równowartości kaucji za niezwrócone opakowania.

W swoim zapytaniu Podatnik przytacza wyrok NSA z 20.05.1997r., sygn. akt I SA/Ka 15/96, z którego wynika, że "wydatek na wpłacenie kaucji nie może być uznany za koszt uzyskania przychodu ze względu na swój zwrotny charakter. Trzeba przy tym wskazać konsekwentnie, że gdyby kaucję uznać za koszt uzyskania przychodu, to jej zwrot byłby przychodem podlegającym opodatkowaniu. Organy podatkowe słusznie więc uznały, że kaucja jest świadczeniem nie rzutującym w żaden sposób na obowiązek podatkowy, a więc obojętnym podatkowo".

Należy zauważyć, że orzeczenie to dotyczy samego uiszczenia kaucji, które w istocie jest neutralne podatkowo (tzn. nie jest przychodem dla uzyskującego ani kosztem dla wpłacającego), ze względu na to, że kaucja – co do zasady – podlega zwrotowi. W sytuacji opisanej przez Podatnika kaucja co do zasady nie zostaje zwrócona, lecz jest definitywnym wydatkiem, ponoszonym kosztem aktywów Spółki.

Zgodnie z ogólną zasadą, zawartą w art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2000r. Nr 54, poz. 654 ze zm.), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Z powyższego unormowania wynika, że musi istnieć bezpośredni (lub pośredni) związek przyczynowy między poniesionym przez podatnika wydatkiem a osiągniętym przez niego przychodem lub przynajmniej realnie zakładaną możliwością uzyskania wymiernego przychodu w wyniku poniesienia tego wydatku.

Nie ulega wątpliwości, że kaucja może być związana z uzyskiwaniem przychodów. W opisanej przez Spółkę sytuacji kaucja zastrzeżona jest w umowie między kontrahentami, można więc uznać, że jej udzielenie jest jednym z warunków zawarcia umowy, a – co za tym idzie – osiągnięcia przychodów.

Reasumując, gdy ziszczą się warunki, przewidziane w umowie między kontrahentami, powodujące definitywny przepadek kaucji na rzecz wydzierżawiającego (czyli w przypadku nie zwrócenia opakowań), uzyskuje ona walor podatkowy i staje się wówczas przychodem dla uzyskującego i kosztem dla wpłacającego.