Stan faktyczny

Podatnicy - małżonkowie prowadzą działalność gospodarczą w formie współwłasności małżeńskiej w udziałach po 50% każdy.

Ocena prawna stanu faktycznego

Na wstępie wskazać należy, iż zgodnie z art. 1 ust. 1, pkt 1 lit. k ustawy z dnia 9 września 2000r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. nr 86, poz. 959 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o PCC, umowa spółki jest objęta obowiązkiem podatkowym z tytułu podatku od czynności cywilnoprawnych. Istotą spółki cywilnej jest dążenie wspólników do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego poprzez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów (art. 860 § 1 ustawy z dnia 23.04.1964 r. Kodeks cywilny, Dz. U. Nr 16, poz. 93 z poźn. zm.). Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy o PCC wartość wniesionych do majątku spółki wkładów stanowi podstawę opodatkowania.

Obowiązek podatkowy (art. 3 ust. 1 pkt. 1 ustawy o PCC), powstaje z chwilą dokonania czynności (tj. zawarcia umowy spółki) i ciąży solidarnie na stronach czynności (art. 5 ust. 1 ustawy o PCC). Podatnicy są obowiązani, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego (art. 10 ust. 1).

Odnosząc przytoczone regulacje prawne do stanu faktycznego stwierdzić należy, że powołany w zapytaniu argument, iż w rozważanym przypadku wniesione do spółki wkłady tożsame będą z aktywami i pasywami prowadzonego dotychczas przedsiębiorstwa, zaś działalność prowadzona („kontynuowana”) będzie bez podnoszenia kapitału, nie ma znaczenia dla powstania obowiązku podatkowego w świetle ustawy o PCC.

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2004 r. Nr 173, poz. 1807) wprowadziła zasadę mówiącą, że podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa (art. 6 ust. 1). Swoboda działalności gospodarczej oznacza także wolny wybór przez przedsiębiorcę formy funkcjonowania.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż małżonkowie – w ramach ustawowo zagwarantowanej swobody – zamierzają dotychczasową działalność gospodarczą prowadzić w formie spółki cywilnej. Jak wykazano powyżej istotę spółki cywilnej regulują określone przepisy – Kodeks cywilny i dla jej funkcjonowania (jak na to wskazuje art. 860 K.c.) niezbędne jest zawarcie umowy przez wspólników.

Umowa spółki (w tym cywilnej) jest samodzielnym zdarzeniem prawnym, objętym zakresem przedmiotowym ustawy o PCC (art. 1 ust. 1 pkt. 1 lit „k”). Powyższa analiza dowodzi więc jednoznacznie, iż rozważane w zapytaniu przekształcenie „firmy małżeńskiej” w spółkę cywilną znajdzie odzwierciedlenie w powstaniu obowiązku podatkowego z tytułu podatku od czynności cywilnoprawnych.

Podatnicy decydując się na zmianę formy prawnej prowadzonej działalności gospodarczej muszą bowiem uwzględnić wszelkie konsekwencje prawno – podatkowe swojej decyzji, co w omawianej sprawie oznaczać będzie m.in. przyjęcie za podstawę opodatkowania wartości wkładów wniesionych do spółki (art. 6 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy).

Jednakże w związku z normą kolizyjną zawartą w art. 2 pkt 4 ustawy o PCC, należy każdorazowo ustalić, czy którakolwiek ze stron czynności cywilnoprawnej, np. umowy spółki z tytułu jej dokonania jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub z niego zwolniona, bowiem w tym zakresie wyłączone jest zastosowanie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.