Działając na podstawie art. 14b § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja Podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz.926 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Opolu zmienia treść udzielonej przez Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Opolu informacji z dnia 28 maja 2004r. nr PP/443-46/04, dotyczącej cesji wierzytelności, na wniosek Spółki z o.o. w Opolu.

Podatnik zwrócił się do Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Opolu z wnioskiem o udzielenie pisemnej informacji o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego, przedstawiając następujący stan faktyczny:

Przedmiotem czynności cywilno-prawnej jest umowa przelewu praw na zabezpieczenie wierzytelności (cesja), według której dłużnik Spółki przenosi na jej rzecz prawa do wierzytelności należnej mu od osoby trzeciej. Osoba trzecia zostaje powiadomiona o fakcie zmiany wierzyciela. Równocześnie cedent wierzytelności wystawia poręczenie gwarantujące spłatę długu Spółce, w sytuacji gdyby dłużnik nie wykonał zobowiązania. Poręczenie zostaje opłacone opłatą skarbową. Strony w/w czynności są podatnikami czynnymi podatku od towarów i usług. Wątpliwości Spółki są następujące :
Czy przeniesienie tego rodzaju wierzytelności:
1. to sprzedaż wierzytelności podlegająca podatkowi od czynności cywilno-prawnych?
2. to czynność obrotu wierzytelnościami kwalifikująca się do usług pośrednictwa finansowego zwolnionego z VAT, a zatem nie podlegająca opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilno - prawnych?

Po przeanalizowaniu przedmiotowej informacji oraz stanu prawnego Dyrektor Izby Skarbowej w Opolu stwierdza, że przepisy prawa podatkowego zostały w sposób błędny wyjaśnione przez organ podatkowy pierwszej instancji, w związku z powyższym przedmiotowa informacja zostaje zmieniona.

W zakresie podatku od czynności cywilno-prawnych:

Ustawa o podatku od czynności cywilno-prawnych zawiera w art.1 ust.1 zamknięty katalog czynności cywilnoprawnych objętych tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 lit. a ustawy o PCC podatkowi temu podlega m.in. sprzedaż i zamiana praw majątkowych. Do praw takich zalicza się m.in. wierzytelność.

Z uwagi na to, iż ustawa o PCC nie zawiera definicji umów opodatkowanych tym podatkiem należy posiłkować się w tym zakresie przepisami Kodeksu cywilnego. Stosownie zatem do art. 535 § 1 KC przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i rzecz tę wydać. Kupujący natomiast zobowiązuje się do odebrania rzeczy i zapłaty sprzedającemu ceny, czyli oznaczonej sumy pieniędzy. Przez umowę zamiany - zgodnie z art. 603 w/w ustawy - rozumie się zobowiązanie się każdej ze stron do przeniesienia na drugą stronę własności rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy.Przeniesienie (cesja) wierzytelności jest swoistą konstrukcją prawną przewidzianą w art. 453 Kodeksu cywilnego, prowadzącą do zmiany wierzyciela. Jej istotą jest przeniesienie wierzytelności na osobę trzecią bez zgody dłużnika, chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu lub właściwości zobowiązania (art.509 § 1).Zawarcie umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności powoduje z mocy prawa skutek rozporządzający. Przelew wierzytelności dokonany w formie umowy sprzedaży lub zamiany będzie temu podatkowi podlegać, jako że umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych wymienione zostały w art.1 w/w ustawy.Z kontekstu pytania wynika, iż Spółka dokonuje cesji wierzytelności, której celem jest zabezpieczenie zapłaty na rzecz nabywcy przez zbywcę zobowiązań przenoszonych tytułem zakupu towarów znajdujących się w ofercie nabywcy i zwolnienie się przez dłużnika z długu. Z treści załączonego do zapytania wzoru umowy przelewu wierzytelności wynika, iż spółka przekazuje swoje wierzytelności - należne jej od dłużnika - innej Spółce będącej jej wierzycielem. Zastosowana forma przekazania prawa majątkowego (wierzytelności), stanowi swoistego rodzaju formę rozliczenia bezgotówkowego, w celu zwolnienia się z długu przez dłużnika. Na rozwiązanie takie zezwala art. 453 KC. Stanowi, on bowiem, iż dłużnik - za zgodą wierzyciela - w celu zwolnienia się z długu może wykonać inne świadczenie. Świadczenie to stanowi formę zapłaty ceny i w takim przypadku zobowiązanie wygasa. W związku z tym - w kontekście informacji zawartych w zapytaniu Spółki - zastosowana forma rozliczenia - jako że nie została wymieniona w ustawie PCC - nie będzie podlegać temu podatkowi.

Reasumując, czynność przeniesienia wierzytelności celem zwolnienia się z długu nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych, jako nie wymieniona w zamkniętym katalogu czynności podlegających opodatkowanych podatkiem od czynności cywilnoprawnych, wymienionych w art. 1 ust.1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 86 ,poz. 959 ze zm.)

W zakresie podatku od towarów i usług:

Zgodnie z art. 2 pkt 6 oraz art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535) , zarówno towary, jak i usługi identyfikowane są na podstawie przepisów ustawy o statystyce publicznej. Podkreślić należy, że Podatnik obowiązany jest do prawidłowego określenia przedmiotu opodatkowania, co wiąże się z koniecznością prawidłowego zdefiniowania czynności (również w zakresie klasyfikacji statystycznej) oraz prawidłowego jego opodatkowania. Zgodnie z komunikatem prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 5 listopada 2002 r. w sprawie trybu wydawania opinii interpretacyjnych według obowiązujących standardów klasyfikacyjnych (Dz. Urz. GUS Nr 12, poz. 87) zainteresowany podmiot może zwrócić się o zaklasyfikowanie rodzaju prowadzonej działalności, wyrobu lub usługi oraz o wydanie opinii interpretacyjnej do Ośrodka Interpretacji Standardów Klasyfikacyjnych Urzędu Statystycznego w Łodzi, ul. Suwalska 29, 93-176 Łódź.

Obrót wierzytelnościami traktowany jest jako usługa pośrednictwa finansowego (PKWiU grupowanie 65 - 66). Usługi tego rodzaju, na mocy art. 43 ust. 1 pkt.1 oraz załącznika Nr 4 (poz.3) do ustawy korzystają ze zwolnienia przedmiotowego. Zwolnieniem nie zostały jednak objęte wszystkie usługi sklasyfikowane w grupowaniu Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług Nr 65 - 66. Wyłączone ze zwolnienia zostały m.in. usługi ściągania długów i faktoringu. W praktyce obrotu wierzytelnościami ukształtowane zostały trzy podstawowe formy przelewu wierzytelności (cesji). Można wyróżnić:
1. cesję powierniczą, której istota sprowadza się do czasowego przejęcia (nabycia) wierzytelności od właściciela w celu odzyskania należności,
2. cesję warunkową polegającą na tym, że wierzyciel pierwotny przelewa na wierzyciela wtórnego należność w celu jej realizacji, uzyskując w zamian warunkowe zobowiązanie przejmującego (wierzyciela wtórnego), że ten przekaże na rzecz wierzyciela pierwotnego określoną w umowie równowartość należności ze zrealizowanej części wierzytelności,
3. cesję bezwarunkową, która polega na tym, że wierzyciel pierwotny (cedent) przelewa należność za określoną w umowie równowartość na wierzyciela wtórnego (cesjonariusza) w celu jej realizacji; cesjonariusz przejmuje jednocześnie ryzyko niewypłacalności dłużnika.

Zauważyć należy, że zarówno cesja powiernicza, jak i cesja warunkowa z istoty swej zmierzają do „ściągnięcia" wierzytelności (tj. długu, jaki posiada wobec wierzyciela jego dłużnik), a zatem czynności przelewu wierzytelności dokonane na warunkach charakteryzujących oba wyżej wymienione rodzaje cesji podlegać będą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług jako „usługi ściągania długów". Cesja ostateczna (bezwarunkowa), dokonana za własne środki, jeżeli zaliczona będzie do usług pośrednictwa finansowego, korzystać będzie natomiast ze zwolnienia z podatku od towarów i usług.

W ocenie Dyrektora Izby Skarbowej w Opolu w opisanym przez spółkę stanie faktycznym umowa przelewu własnej wierzytelności (po stronie cedenta) nie może być uznana, ani za dostawę towarów (wierzytelność nie jest bowiem towarem w rozumieniu ustawy), ani za świadczenie usług. Przy zawieraniu umowy przelewu wierzytelności własnej nie występuje bowiem żadne świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej. W rezultacie cesja taka nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.