STAN FAKTYCZNY:

Zebranie Przedstawicieli Spółdzielni Mieszkaniowej podjęło uchwałę w sprawie zmniejszenia o 99,9% wpłaty przypadającej na wspólny fundusz remontowy z tytułu przekształcenia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego w odrębną własność ?

Ocena prawna stanu faktycznego:

Zgodnie z art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2000r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz.U. z 2003r. Nr 119, poz. 1116 z późn. zm.), spółdzielnia tworzy fundusz na remonty zasobów mieszkaniowych. Odpisy na ten fundusz obciążają koszty gospodarki zasobami mieszkaniowymi stanowiącymi mienie spółdzielni. Jednocześnie zgodnie z art. 6 ust. 2 ww. ustawy w spółdzielniach mieszkaniowych odpisy umorzeniowe obciążają nie koszty, a odpowiednio wkłady budowlane, mieszkaniowe lub fundusz udziałowy.

Przepis art. 12 ust. 1 pkt 5 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych stanowi, że na pisemne żądanie członka, któremu przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielnia jest obowiązana zawrzeć z tym członkiem umowę przeniesienia własności lokalu po dokonaniu przez członka odpowiednich dopłat związanych z tym lokalem m. in. wpłaty różnicy pomiędzy wartością rynkową lokalu a zwaloryzowaną wartością wniesionego wkładu mieszkaniowego.

Natomiast art. 461 powołanej ustawy stanowi, że w wypadku przeniesienia własności lokalu, do którego przysługiwało nabywcy spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, wpływy z wpłat, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 5, czyli z różnicy pomiędzy wartością rynkową lokalu a zwaloryzowaną wartością wniesionego wkładu mieszkaniowego, spółdzielnia przeznacza na spłatę podlegającego odprowadzeniu do budżetu państwa umorzenia kredytu obciążającego dany lokal oraz w pozostałej części na uzupełnienie funduszu remontowego spółdzielni.

Opodatkowanie spółdzielni mieszkaniowych jako osób prawnych reguluje ustawa z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2000r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.). Zgodnie z art.7 ust. 1 i ust. 2 ww. ustawy przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z jakich dochód ten został osiągnięty; w wypadkach o których mowa w art. 21 i 22, przedmiotem opodatkowania jest przychód. Dochodem jest, z zastrzeżeniem art. 10 i 11, nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym; jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą.

Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4f ustawy z 15.02.1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych w związku z art. 5 ustawy z dnia 12 listopada 2003r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 202, poz. 1957), zwolnienie, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4f stosuje się do dnia 31.12.2004r. w zakresie i na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2003r. Powołany przepis art. 17 ust. 1 pkt 4f ustawy podatkowej stanowi, iż wolne od podatku są dochody spółdzielni mieszkaniowych uzyskane z gospodarki zasobami mieszkaniowymi i z innych źródeł przychodów – w części przeznaczonej na cele związane z utrzymaniem zasobów mieszkaniowych i inne cele statutowe, z wyjątkiem działalności gospodarczej.

Regulujący kwestie przychodów art. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie wymienia źródeł przychodu, a jedynie określa zdarzenia, z wystąpieniem których ustawodawca związał obowiązek wykazania przychodu dla celów podatkowych.

Zgodnie z przepisami art. 12 ust. 1 pkt 1 oraz ust. 3 ustawy z dnia 15.02.1992r. przychodami są w szczególności: otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe, a w zakresie przychodów związanych z działalnością gospodarczą przychody należne, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Zasady kwalifikowania wydatków do kosztów uzyskania przychodów określają przepisy art. 15 i 16 powołanej ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Stosownie do treści art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15.02.1992r. kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust 1.

Zgodnie natomiast z art. 16 ust. 1 pkt 9 lit.a ustawy z dnia 15.02.1992r. nie uważa się za koszty uzyskania przychodów: odpisów i wpłat na różnego rodzaju fundusze tworzone przez podatnika; kosztem uzyskania przychodów są jednak: podstawowe odpisy i wpłaty na te fundusze, jeżeli obowiązek lub możliwość ich tworzenia w ciężar kosztów określają odrębne ustawy.

Z kolei zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 44 ustawy z dnia 15.02.1992r. nie uważa się za koszty uzyskania przychodów umorzonych wierzytelności, z wyjątkiem tych, które uprzednio na podstawie art. 12 ust. 3 zostały zarachowane jako przychody należne.

Ze stanu faktycznego wynika, iż Zebranie Przedstawicieli Spółdzielni Mieszkaniowej podjęło uchwałę w sprawie zmniejszenia o 99,9% wpłaty przypadającej na fundusz remontowy w tytułu przekształcenia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego w odrębną własność.

Zdarzenie to należy kwalifikować jako umorzenie wierzytelności przysługującej Spółdzielni, a zatem na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 44 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych umorzona wierzytelność z tytułu przekształcenia lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego w prawo własności, nie może zostać uznana za koszt uzyskania przychodów Spółdzielni.

Jednocześnie zauważyć należy, iż zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 9 lit.a ustawy kosztem uzyskania przychodów są jedynie podstawowe odpisy i wpłaty na fundusze tworzone przez podatnika. Tymczasem w przypadku umorzenia wierzytelności z tytułu przekształcenia lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego w prawo własności nie następuje wpłata na wyodrębniony rachunek funduszu remontowego. A ponadto - zgodnie z art. 461 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych - w związku z powyższym przekształceniem następuje uzupełnienie funduszu remontowego, a nie odpis podstawowy w koszty gospodarki zasobami mieszkaniowymi stanowiącymi mienie spółdzielni tworzony z opłat wnoszonych przez członków spółdzielni.

Zauważyć również należy, iż wpłaty z tytułu przekształcania lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego w prawo własności - z punktu widzenia członka spółdzielni - dotyczą uzupełnienia różnicy pomiędzy wartością rynkową lokalu a zwaloryzowaną wartością wniesionego wkładu mieszkaniowego, a nie funduszu remontowego związanego z utrzymaniem zasobów mieszkaniowych spółdzielni.