Stan faktyczny:

Podatniczka oszczędzająca w kasie mieszkaniowej i korzystająca z odliczeń od podatku z tego tytułu w 2004r. przeniosła uprawnienia do tego rachunku na rzecz córki. Córka zamierza uzyskane środki przeznaczyć na zakup działki budowlanej.

Ocena prawna stanu faktycznego:

Zgodnie z treścią art. 27a ust.13 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000r., nr 14, poz. 176 z późn. zm.) w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2001r.: jeżeli podatnik korzystał z odliczeń od dochodu lub podatku z tytułu wydatków związanych z oszczędzaniem w kasie mieszkaniowej, a następnie

1. wycofał ze spółdzielni wniesiony wkład,
2. w całości zmienił przeznaczenie lokalu lub budynku mieszkalnego na użytkowy,
3. po roku, w którym dokonano odliczeń, otrzymał zwrot odliczonych wydatków, z wyjątkiem gdy zwrócone kwoty zostały zaliczone do przychodów podlegających opodatkowaniu,
4. wycofał oszczędności z kasy mieszkaniowej, z wyjątkiem gdy wycofana kwota po określonym w umowie o kredyt kontraktowy okresie systematycznego oszczędzania została wydatkowana zgodnie z celami systematycznego oszczędzania na rachunku prowadzonym przez tę kasę,
5. przeniósł uprawnienia do rachunku oszczędnościowo-kredytowego na rzecz osób trzecich, z wyjątkiem dzieci własnych lub przysposobionych

• do dochodu (przychodu) lub podatku należnego za rok, w którym zaistniały te okoliczności, dolicza się odpowiednio kwoty poprzednio odliczone z tych tytułów.

Jednocześnie przepis art. 27a ust. 13 ustawy z dnia 26 lipca 1991r., w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2002 r., ma zastosowanie do wymienionych w nim zdarzeń powstałych po dniu 1 stycznia 2002 r. – jak stanowi art. 6 ust.1 ustawy z dnia 21 listopada 2001r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. (Dz. U. nr 134, poz. 1509).

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 października 1995r. o niektórych formach popierania budownictwa mieszkalnego (Dz.U. Nr 134 poz. 1509 ze zm.), regulującymi zasady systematycznego oszczędzania w kasie, w okresie oszczędzania może nastąpić przeniesienie praw i obowiązków posiadania rachunku oszczędnościowo – kredytowego na osobę trzecią. Osoba, która w wyniku cesji staje się właścicielem rachunku i wywiąże się z umowy o kredyt kontraktowy uzyska uprawnienia do takiego kredytu. W przypadku nie zrealizowania celu systematycznego oszczędzania oraz celu cesji prawa, wobec dzieci, które przyjęły prawo do rachunku na mocy art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2001r., ma zastosowanie art. 27a ust. 13 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nakazujący oddanie ulgi wykorzystanej przez rodziców. Podstawowym warunkiem i celem systematycznego gromadzenia oszczędności w kasie mieszkaniowej jest przeznaczenie wycofanych pieniędzy na cele mieszkaniowe. A zatem, jeżeli wolą matki była cesja prawa na rzecz córki, obowiązek realizacji tego warunku spoczywa na córce. Mając na uwadze cytowane przepisy prawa w przedstawionym stanie faktycznym córka odpowiada za zobowiązania swojej matki. Przyjęcie innej wykładni niż celowościowa prowadziłoby do możliwości obejścia podstawowego warunku korzystania z ulgi podatkowej.

Katalog celów mieszkaniowych precyzuje ustawa z dnia 26 października 1995r. Stosownie do postanowień art. 8 ust. 1 i 2 tej ustawy celem systematycznego oszczędzania w kasie mieszkaniowej jest uzyskanie kredytu i przeznaczenie zgromadzonych oszczędności na wskazane w ustawie cele mieszkaniowe, tj.:

• nabycie, budowę przebudowę, rozbudowę lub nadbudowę domu albo lokalu mieszkalnego, stanowiącego odrębną nieruchomość,
• uzyskanie spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
• remont domu albo lokalu, o którym mowa w pkt 1 i 2 z wyjątkiem bieżącej konserwacji i odnowienia mieszkania,
• spłatę kredytu bankowego zaciągniętego na cele wymienione w pkt 1-3
• nabycie działki budowlanej lub jej części pod budowę domu jednorodzinnego lub budynku mieszkalnego, w którym jest lub ma być położony lokal mieszkalny kredytobiorcy.

Z cytowanych przepisów wynika, że aby nie utracić prawa do odliczeń związanych z oszczędzaniem w kasie mieszkaniowej podatnik powinien przeznaczyć wycofane po okresie oszczędzania środki na co najmniej jeden z wyżej wymienionych celów systematycznego oszczędzania.

A zatem na tle przywołanego stanu prawnego, wydatkowanie przez córkę podatniczki wycofanych oszczędności z kasy mieszkaniowej na zakup działki budowlanej jest zgodne z celami systematycznego oszczędzania i nie pozbawi podatniczki prawa do wykorzystanej z tego tytułu ulgi. Przy czym termin rozpoczęcia przez córkę budowy domu jest w tym przypadku obojętny podatkowo.

Ponadto zapis powołanego artykułu 27a ust. 13 pkt 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. wyraźnie wskazuje, iż wycofanie oszczędności z kasy mieszkaniowej i ich wydatkowanie na cele mieszkaniowe – by nie utracić prawa do ulgi z tego tytułu - powinno zaistnieć w tym samym roku podatkowym.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika zaś, że termin systematycznego oszczędzania mija w październiku 2004r., jednak wycofanie oszczędności tzn. ich faktyczna wypłata przez bank nastąpi dopiero w styczniu 2005r. Zatem by podatniczka nie utraciła prawa do omawianej ulgi - jej córka powinna środki zgromadzone w kasie mieszkaniowej wydatkować na zakup działki do końca 2005r.