W związku z koniecznością zmiany formy wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, z firmy prowadzonej dotychczas wspólnie przez małżonków występuje żona. Między małżonkami nie była zawarta umowa spółki cywilnej ani inna umowa określająca współpracę. Po wystąpieniu z firmy żona nie będzie prowadzić innej działalności gospodarczej.Podatnicy stają na stanowisku, że rezygnacja żony z prowadzenia działalności gospodarczej nie powoduje likwidacji firmy co nie stwarza konieczność sporządzenia spisu z natury. Twierdza ponadto, że rozliczenie podatku dochodowego żony nastąpi po określeniu jej dochodu na dzień rezygnacji z prowadzenia działalności gospodarczej.Organ podatkowy stwierdza, że nie zgadza się z przedstawionym stanowiskiem.

Zgodnie z treścią art. 68 ustawy z dnia 2 lipca 2004r. - Przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej (Dz/U.Nr 173 poz. 1808), małżonkowie wykonujący wspólną działalność gospodarczą w oparciu o jeden wpis do ewidencji działalności gospodarczej muszą dokonać wyboru, który z małżonków pozostanie w dotychczasowym wpisie, a który zostanie wpisany pod nowym wpisem.Małżonkowie zdecydowali, iż działalność gospodarczą kontynuował będzie mąż, natomiast żona rezygnuje z dalszego prowadzenia działalności. Nastąpi zatem zmiana działalności z działalności prowadzonej przez małżonków na imię ich obojga, na działalność wykonywaną samodzielnie przez jednego z nich, oznaczająca likwidacje wspólnego przedsięwzięcia małżonków. Jednakże dla celów podatku dochodowego nie powoduje to likwidacji działalności gospodarczej jako źródła przychodów, bowiem działalność ta będzie nadal prowadzona, tyle tylko, że przez jednego z małżonków. Sytuacja ta obliguje jednak małżonków do sporządzenia - na dzień wyrejestrowania współmałżonka z ewidencji działalności gospodarczej - remanentu, który nie jest traktowany jako remanent likwidacyjny, w rozumieniu przepisów art. 24 ust. 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991r, o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000r. Nr 14, poz. 176 z późniejszymi zmianami).

Sporządzenie remanentu na dzień wyrejestrowania żony z ewidencji działalności gospodarczej jest niezbędne dla ustalenia dochodów przypadających w tym okresie na każdego z małżonków. Zgodnie bowiem z art. 24 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych u podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej i prowadzących księgi przychodów i rozchodów dochodem z działalności jest różnica pomiędzy przychodem w rozumieniu art. 14 a kosztami uzyskania powiększona o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego i początkowego towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, wyrobów gotowych, braków i odpadów, jeżeli wartość remanentu końcowego jest wyższa niż wartość remanentu początkowego, lub pomniejszona o różnicę pomiędzy wartością remanentu początkowego i końcowego, jeżeli wartość remanentu początkowego jest wyższa.

W świetle przedstawionego stanu faktycznego pomimo obowiązku sporządzenia na dzień wyrejestrowania współmałżonka z ewidencji działalności gospodarczej spisu z natury nie będzie na nim ciążył obowiązek zapłaty 10-procentowego zryczałtowanego podatku dochodowego, o którym mowa w art. 44 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, obliczonego od dochodu ustalonego zgodnie z art. 24 ust. 3 ustawy. Natomiast małżonek, który będzie nadal kontynuował działalność samodzielnie jest zobowiązany do sporządzenia remanentu początkowego i wpisania go do podatkowej księgi przychodów i rozchodów.