Na podstawie § 27 ust.1 podatnicy są obowiązani  do sporządzenia i wpisania do księgi spisu z natury towarów handlowych, materiałów (surowców ) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku wyrobów gotowych, braków i odpadów, zwanego dalej spisem z natury, na dzień 1 stycznia, na koniec każdego roku podatkowego, na dzień rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego, a także w razie zmiany wspólnika lub likwidacji działalności.                                                                                         

§ 29 ust. 1 mówi, że podatnik jest obowiązany wycenić materiały i towary handlowe objęte spisem z natury w/g  cen zakupu lub nabycia albo w/g cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu jeżeli są one niższe od cen zakupu lub nabycia.

Z definicji ceny zakupu zawartej w § 3 pkt.2 powołanego wyżej rozporządzenia wynika, że jest to cena jaką nabywca płaci za zakupione składniki majątku , pomniejszona o podatek od towarów i usług podlegający odliczeniu zgodnie z odrębnymi przepisami tj. przepisami ustawy z 11.03.2004r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz.535 z 2004r. z późn. zm.) W świetle powyższego, jeżeli podatnikowi nabywającemu towar przysługuje prawo odliczenia podatku naliczonego, to podatek VAT pomniejsza cenę towarów objętych spisem. Oznacza to, że towary te ujmuje się w remanencie w kwocie netto. W przeciwnym  wypadku towary podlegają wycenie w kwotach brutto.

Rzeczy zastawione pod udzielone pożyczki nie stanowią składnika majątku podatnika, nie są też wymienione w § 27 ust.1, dlatego spis rzeczy zastawionych nie podlega wpisowi do księgi i nie ma wpływu na wysokość kosztów uzyskania przychodów. Podlegają one jedynie obowiązkowi spisu na podstawie § 28 ust.2 pkt.3 oraz obowiązkowi wyceny w/g ich wartości rynkowej na podstawie § 29 ust.2 powołanego na wstępie rozporządzenia w sprawie prowadzenia księgi przychodów i rozchodów.

Przepisy Rozporządzenia  Ministra Finansów  o prowadzeniu podatkowej  księgi przychodów i rozchodów  (Dz.U. nr 152, poz. 1475 z 2003r. z późn. zm.)  nie przewidują szczególnego sposobu sporządzania spisu z natury, w przypadku korzystania ze szczególnej procedury w zakresie dostawy towarów używanych w myśl.art.120 ustawy z dnia 11.03.2004r. o podatku od towarów i usług. (Dz.U. nr 54, poz.535 z 2004r. z późn. zm.).