Podatniczka zwróciła się z wnioskiem do Pierwszego Urzędu Skarbowego w Poznaniu o interpretację co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w indywidualnej sprawie, w której nie toczy się postępowanie podatkowe lub kontrola podatkowa, kontrola skarbowa albo postępowanie przed sądem administracyjnym. Zapytanie dotyczyło kwestii ewentualnego opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych odszkodowania z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę, otrzymanego na podstawie ugody sądowej zawartej z byłym pracodawcą. W złożonym wniosku podatniczka wyjaśniła, iż pracodawca rozwiązał z nią umowę o pracę w czasie kiedy była w ciąży, i że w jej przypadku nie został skrócony okres wypowiedzenia, ani też nie nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. W takiej sytuacji, zdaniem podatniczki, otrzymane przez nią świadczenie odszkodowawcze powinno być zwolnione z opodatkowania na podstawie przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - jako „inne odszkodowanie otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej”. Wątpliwości podatniczki zrodziły się w związku z otrzymaniem od byłego pracodawcy informacji PIT-8C, w której wykazano wypłacone odszkodowanie.

Organ podatkowy pierwszej instancji dokonując interpretacji prawa podatkowego uznał, iż w przedstawionej przez podatniczkę sytuacji faktycznej nie mają zastosowania przepisy art. 21 ust. 1 pkt 3 oraz pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przy czym otrzymane przez podatniczkę odszkodowanie stanowi przychód ze stosunku pracy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych stosownie do treści art. 12 cyt. ustawy podatkowej.

W dniu 02.06.2005r. (data stempla pocztowego) podatniczka złożyła zażalenie, w którym zakwestionowała stanowisko organu podatkowego wyrażone w wydanym postanowieniu. Zdaniem podatniczki otrzymane przez nią odszkodowanie nie zostało określone wyraźnie w przepisach odrębnej ustawy tj. Kodeksu Pracy, a tym samym nie zostało wypłacone w związku z naruszeniem tych przepisów, gdyż „ustawa ta przewiduje odszkodowanie w przypadkach: skrócenia okresu wypowiedzenia lub rozwiązania stosunku pracy na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników”, a te przypadki nie miały miejsca. Przepisy Kodeksu Pracy nie przewidują odszkodowania za rozwiązanie stosunku pracy z pracownicą będącą w ciąży, zatrudnioną na czas nieokreślony, a właśnie taka sytuacja, jak podniosła podatniczka, miała w jej sytuacji miejsce. Tak więc, według podatniczki, otrzymane przez nią odszkodowanie stanowi „inne odszkodowanie uzyskane na podstawie wyroku lub ugody sądowej”, o którym mowa w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym, a zatem objęte jest zwolnieniem od podatku dochodowego. Nadto podatniczka podniosła, iż w jej sytuacji nie można mówić o zastosowaniu wyłączeń zawartych w tym przepisie, odnoszących się do: odszkodowań otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, względnie odszkodowań dotyczących korzyści, które podatnik mógłby uzyskać, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu rozpatrując złożone zażalenie zważył, co następuje:

Dokonana przez podatniczkę kwalifikacja - w kontekście przepisów art. 21 ust. 1 pkt 3 i 3b ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (jednolity tekst: z 2000r. Dz. U. Nr 14 poz.176 ze zm.) - „odszkodowania” określonego w przedstawionej sytuacji faktycznej nie znajduje żadnego uzasadnienia, a zatem jest nieprawidłowa.

Wbrew opinii podatniczki bowiem kwestie ewentualnych roszczeń wobec pracodawcy związanych z wypowiedzeniem albo rozwiązaniem umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego, zostały uregulowane i to w sposób jednoznaczny w przepisach Kodeksu pracy. Przepisy art. 177 cyt. Kodeksu pracy wyraźnie ustanawiają zakaz wypowiadania oraz rozwiązywania umowy o pracę w okresie ciąży i w przypadku naruszenia tego zakazu pracownicy przysługują na zasadach ogólnych określonych w przepisach art. 45 i nast. powołanego Kodeksu Pracy, ewidentne roszczenia z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę, tak odszkodowawcze, jak i o wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy. Przepisy te określają także zasady ustalania wysokości należnego odszkodowania.

W tym miejscu przywołać należy przepis art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, który stanowi, że wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód.

W przedstawionej sytuacji faktycznej i prawnej zatem, skoro zasady ustalania wysokości wypłaconego odszkodowania wynikają wprost z przepisów rangi ustawowej, to tego rodzaju świadczenie należy kwalifikować zgodnie z w/w przepisem art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym, a nie przepisem art. 21 ust. 1 pkt 3b tej ustawy.

Nadmienić należy, iż zawarte w tym przepisie zwolnienie przedmiotowe w swoim zakresie nie obejmuje odszkodowania wynikającego z ugody (każdej ugody, a zatem także sądowej)– lit. g tego przepisu. Wskazać również należy, iż co do zasady podobne stanowisko zostało wyrażone przez Ministerstwo Finansów w piśmie z dnia 30.12.2004r. Nr PB3 46-415/245/2004.

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, iż stanowisko organu podatkowego pierwszej instancji zawarte w zaskarżonym postanowieniu jest prawidłowe, gdyż uzyskane przez podatniczkę „odszkodowanie” podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Wypłacone „odszkodowanie”, jako związane ze stosunkiem pracy, należy zakwalifikować do przychodów, o których mowa w przepisie art. 12 ust. 1 cyt. ustawy o podatku dochodowym, od których płatnik tj. zakład pracy jest zobowiązany odprowadzić zaliczki na poczet podatku na zasadach określonych w art. 31 i nast. tej ustawy.

Końcowo, wobec podnoszonych przez podatniczkę argumentów, stwierdzić jeszcze należy zgodnie z przepisem art. 21 ust. 1 pkt 3b cyt. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym od 01.01.2004 r., iż wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania otrzymywane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań otrzymywanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą a także dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Z treści wyżej powołanego przepisu jednoznacznie wynika, iż ze zwolnienia od podatku dochodowego mogą korzystać inne odszkodowania ( inne niż określone w wyżej powołanym art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy podatkowej), które wynikają z wyroku lub ugody sądowej, o ile nie odnoszą się do utraconych korzyści.

Szkoda w postaci utraconych korzyści, do której nawiązują w/w przepisy podatkowe, została określona w art. 361 § 2 Kodeksu cywilnego. W świetle tego przepisu uszczerbek dotykający poszkodowanego może wystąpić w dwóch postaciach:

- straty, którą poniósł w wyniku zdarzenia szkodzącego, wyrażającej się w rzeczywistej zmianie stanu majątku polegającej albo na zmniejszeniu jego aktywów, albo na zwiększeniu pasywów,

- utraty przez niego korzyści polegającej na niepowiększeniu się czynnych pozycji majątku, które byłyby się pojawiły, gdyby nie zdarzenie wyrządzające szkodę.

Właśnie odszkodowanie za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę, o którym mowa w przepisach art. 45 Kodeksu pracy, należy rozpatrywać w kontekście szkody polegającej na nieuzyskanych korzyściach, szkodą bowiem jest utrata spodziewanych zarobków spowodowana bezprawnym wypowiedzeniem umowy o pracę.

Interpretacji udzielono w oparciu o stan faktyczny przedstawiony we wniosku oraz zgodnie ze stanem prawnym obowiązującym w dniu jej sporządzenia.