Działając na podstawie art. 14a § 1 i § 4 ustawy z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60) oraz art. 10 ust. 1 pkt 3, art. 11 ust. 1, art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.), art. 155 ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), Naczelnik Urzędu Skarbowego w Przemyślu, po rozpatrzeniu wniosku wnioskodawcy - Sądu Okręgowego z dnia 5.05.2005 r. w sprawie udzielenia pisemnej interpretacji co do zakresu stosowania prawa podatkowego, postanawia uznać stanowisko przedstawione we wniosku za prawidłowe.

Pismem z dnia 5.05.2005 r. wnioskodawca - Sąd Okręgowy zwrócił się z prośbą o interpretację przepisów dotyczących ustalenia podstawy wyliczenia podatku dochodowego od przychodu adwokatów, którym Sąd wypłaca należności z tytułu świadczenia pomocy prawnej z urzędu. W swoim wniosku wnioskodawca przedstawił następujący stan faktyczny: adwokaci w związku z wykonywaniem czynności pomocy prawnej z urzędu od dnia 1.04.2005 r. przedkładają sądowi faktury VAT za powyższe świadczenia. Jest to związane z nowelizacją ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), na mocy której przychody adwokatów z ww. tytułu opodatkowane są podatkiem od towarów i usług. Zaliczki na podatek dochodowy przed wprowadzeniem zmian w ww. ustawie o podatku od towarów i usług sąd odprowadzał od przychodów brutto pomniejszonych o koszty uzyskania przychodów. Sąd stoi na stanowisku iż zaliczka na podatek dochodowy powinna być obliczona od kwoty netto wynikającej z przedkładanej przez adwokatów faktury VAT.

W ustawie z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) w art. 10 ust. 1 zostały wyszczególnione rodzaje źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Obok przychodów z działalności wykonywanej osobiście (art. 10 ust. 1 pkt 2) została wyodrębniona jako źródło przychodów pozarolnicza działalność gospodarcza. Przychody adwokatów świadczących pomoc prawną z urzędu na zlecenie sądu kwalifikuje się jako przychody, o których mowa w art. 13 pkt 6 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 2 cytowanej ustawy o podatku dochodowym.

Od 1.05.2004 r. przychody te podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W przypadku usług zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej, przychody określa się na zasadach określonych w art. 14 cyt. ustawy o podatku dochodowym, który wskazuje, że u podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej działalności uważa się przychód pomniejszony o ten podatek. Analogicznego zapisu nie zawiera expressis verbis powołany w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, odnoszący się m.in. do przychodów z działalności wykonywanej osobiście (w tym adwokatów) niestanowiącego pozarolniczej działalności gospodarczej.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawiera specjalnej definicji przychodu z działalności adwokatów tak jak ma to miejsce w przypadku przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej (art. 14 cyt. wyżej ustawy o podatku dochodowym). Natomiast ogólna definicja przychodu zawarta w art. 11 ww. ustawy nie zawiera regulacji prawnej wyłączającej z podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym podatku od towarów i usług, ani też regulacji przeciwstawnej, zabraniającej pomniejszania podstawy opodatkowania o podatek od towarów i usług. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 7.03.1995 r., sygn. akt III AZP 2/95, "wykładnia gramatyczno-słownikowa jest tylko jednym z przyjmowanych powszechnie, w rozumowaniu prawniczym, sposobów wykładni, a wnioski z niej płynące mogą być również często mylące i prowadzić do merytorycznie błędnych, niezgodnych z rzeczywistymi intencjami ustawodawcy (...). Dlatego też musi być ona uzupełniana wnioskami płynącymi z zastosowania innych rodzajów wykładni: historycznej, systemowej, funkcjonalnej, logicznej, a wreszcie - jeżeli nie przede wszystkim - celowościowej, która w odniesieniu do indywidualnych spraw rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych, uznana jest za najodpowiedniejszą i najlepiej prowadzącą do rozszyfrowania intencji ustawodawcy".

Powołany już wcześniej art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, stanowi iż przychodem są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Kwota podatku od towarów i usług nie jest jednak kwotą faktycznie otrzymaną, czy postawioną do dyspozycji podatnika. Podatek ten jest bowiem - ze swej istoty - podatkiem pośrednim, którego ciężar ekonomiczny spoczywa na konsumentach. Biorąc pod uwagę dyrektywy systemowe, które opierają się na założeniu, że poszczególne normy prawne stanowią składnik spójnego systemu prawnego, dla adwokata, który jest podatnikiem podatku od towarów i usług, osiągającego przychody z działalności wykonywanej osobiście niestanowiącej pozarolniczej działalności gospodarczej, przychodem z tej działalności winien być przychód bez uwzględniania należnego podatku od towarów i usług, czyli w sposób analogiczny, jak w przypadku przychodów osiąganych z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Należy zwrócić uwagę, że przyjęcie odmiennego założenia, czyli ustalanie kwoty przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych bez pomniejszania o należny podatek od towarów i usług byłoby naruszeniem zasady demokratycznego państwa prawa (wyrażonej w art. 2 Konstytucji RP). Uwzględnienie kwoty podatku od towarów i usług w podstawie opodatkowania podatkiem dochodowym (i to tylko w przypadku jednego źródła przychodów), byłoby bowiem de facto "płaceniem podatku od podatku", czego zarówno ze wspomnianą wyżej zasadą, jak i regułami wykładni systemowej i funkcjonalnej, pogodzić się nie da. Ponadto zgodnie z zapisem art. 155 ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) w przypadkach nieuregulowanych w odrębnych przepisach, do przychodów opodatkowanych podatkiem dochodowym od osób fizycznych nie zalicza się należnego podatku od towarów i usług oraz zwróconej różnicy podatku od towarów i usług.

W związku z powyższym - zgodnie z zajmowanym stanowiskiem wnioskodawcy w tej sprawie - podstawa wyliczenia kwoty zaliczki na podatek dochodowy wynikająca z faktury VAT winna być kwotą netto, czyli pomniejszona o podatek od towarów i usług.