P O S T A N O W I E N I E

Działając na podstawie art.14a §1 i §4 oraz art.216 §1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. nr 8 poz.60 z 2005r ze zm.), Naczelnik Urzędu Skarbowego w Prudniku uznaje za nieprawidłowe stanowisko przedstawione w piśmie złożonym w dniu 19.06.2006r. o udzielenie interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej obowiązku obliczania i poboru podatku VAT przez komornika sądowego.

U Z A S A D N I E N I E

Na podstawie art.14a § 1 cytowanej w sentencji ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa, stosownie do swojej właściwości naczelnik urzędu skarbowego na pisemny wniosek podatnika, płatnika lub inkasenta, jest obowiązany do udzielenia pisemnej informacji o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego w ich indywidualnych sprawach, w których nie toczy się postępowanie podatkowe lub kontrola podatkowa albo postępowanie przed sądem administracyjnym. Udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego stosownie do art.14a § 4 Ordynacji podatkowej - następuje w drodze postanowienia, na które przysługuje zażalenie.

W dniu 19 czerwca 2006r. do tutejszego organu wpłynął wniosek w którym strona zwraca się z pytaniem czy komornik sądowy jest obowiązany do obliczania i poboru podatku VAT, czy też obowiązek ten spoczywa na sądzie jako organie egzekucyjnym.

Zdaniem wnioskodawcy komornik sądowy nie jest organem uprawnionym ani zobowiązanym do poboru oraz odprowadzenia podatku VAT albowiem za zobowiązanego należy uznać sąd jako organ egzekucyjny. Na podstawie art.759 § 1 k.p.c. czynności egzekucyjne wykonywane są przez komornika z wyjątkiem czynności zastrzeżonych dla sądów. W myśl obowiązujących przepisów przy egzekucji z nieruchomości komornik jest organem egzekucyjnym do momentu zakończenia licytacji, po zakończeniu której zamyka przetarg i wymienia licytanta, który zaoferował najwyższą cenę. Czynność ta nie przenosi własności, zatem nie można mówić o "dostawie dokonywanej w trybie egzekucji". Dalsze czynności są zastrzeżone dla sądu, który pełni tu rolę organu egzekucyjnego. Do sądu tylko i wyłącznie należy uprawnienie do udzielenia przybicia i przede wszystkim wydania postanowienia o przesądzeniu własności, które po uprawomocnieniu zgodnie z art.999 k.p.c. przenosi własność na nabywcę, zatem dopiero z tą chwilą następuje "dostawa". Ponadto sąd jest także w posiadaniu całej ceny nabycia nieruchomości, którą licytant jest zobowiązany złożyć do depozytu sądowego a także sporządza plan podziału.

W przypadku zajęcia odmiennego stanowiska przez organ podatkowy i stwierdzenia, że organem egzekucyjnym obowiązanym do naliczenia i poboru podatku VAT w opisanej wyżej sytuacji zostanie uznany komornik sądowy, wnioskodawca zwraca się o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:

1)Który z etapów egzekucji z nieruchomości skutkuje powstaniem czynności opodatkowanej podatkiem VAT

Stanowisko podatnika - momentem powodującym powstanie obowiązku VAT jest uprawomocnienie się postanowienia o przesądzeniu własności, które dopiero przenosi własność nieruchomości (art.999 k.p.c.)

2)Jak kształtuje się odpowiedzialność komornika jako organu egzekucyjnego za nie odprowadzenie podatku lub jego nieterminowe odprowadzenie, jeśli sąd jako organ egzekucyjny nie powiadomi komornika o terminie uprawomocnienia się postanowienia o przesądzeniu i nie przekaże w terminie środków na opłacenie podatku VAT.

Stanowisko podatnika - komornik nie ponosi żadnej odpowiedzialności albowiem po zamknięciu przetargu przez komornika całe dalsze postępowanie egzekucyjne jest prowadzone przez sąd. Do sądu jest też przypisana cena nabycia, którą zaoferował licytant. Zatem komornik nie ma żadnej wiedzy na temat dalszego toku postępowania, jak też nie dysponuje środkami finansowymi. Żaden przepis też nie zobowiązuje sądu do informowania komornika o jej przebiegu jak też nie określa rozdziału odpowiedzialności za nieprawidłowości w realizacji obowiązku płacenia podatku VAT- wynikłej z faktu nie udzielenia informacji o terminie uprawomocnienia się postanowienia o przybiciu jak i odmowy lub nie przesłania środków finansowych w terminie.

3)Jeśli w toku prowadzonego postępowania egzekucyjnego ze względu na brak kontaktu z dłużnikiem lub nie udzielenie przez niego żądanych informacji nie można ustalić danych umożliwiających ustalenie czy nieruchomości podlegają podatkowi VAT należy czy też nie należy naliczać podatku VAT.

Stanowisko podatnika - komornik nie nalicza i nie pobiera podatku VAT - na ryzyko i koszt dłużnika. Naliczanie i potrącanie podatku VAT umniejsza pozostałą na zaspokojenie wierzycieli należność, której to czynności, ze względu na brak dokumentów nie można uzasadnić przed wierzycielami.

4)Jeśli jest kontakt z dłużnikiem, to czy dla ustalenia czy obowiązek podatkowy występuje wystarczy samo oświadczenie dłużnika, który jest za nie odpowiedzialny (zwalnia z odpowiedzialności komornika) czy też ma dokonywać ustalenia z urzędu. Jeżeli z urzędu to jaki zakres czynności należy uznać za wystarczający do uznania przez US czy komornik dokonał wszystkich koniecznych czynności zwalniających go od odpowiedzialności.

Stanowisko podatnika - oświadczenie złożone przez dłużnika jest wystarczające do ustalenia obowiązku podatkowego na odpowiedzialność i ryzyko dłużnika. Komornik nie jest organem uprawnionym do przeprowadzenia postępowania dowodowego, którego efekt wiąże wszystkie organy. Komornik dokonuje tylko egzekucji z nieruchomości i nie wydaje się aby ten fakt zwalniał z odpowiedzialności dłużników za zobowiązania podatkowe - tu podanie stosownych informacji. Na komorniku może spoczywać co najwyżej obowiązek technicznego naliczenia i odprowadzenia podatku VAT.

Odpowiadając na wyżej przedstawione zagadnienie, Naczelnik Urzędu Skarbowego w Prudniku informuje, co następuje:

Zgodnie z art.15 ust.6 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz.535), nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. W myśl ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. Nr 133, poz.882 ze zm.), komornik sądowy jest funkcjonariuszem publicznym działającym przy sądzie rejonowym, wykonującym czynności egzekucyjne w sprawach cywilnych oraz inne czynności przekazane na podstawie odrębnych przepisów.

Według art.18 ustawy o VAT, komornicy sądowi wykonujący czynności egzekucyjne w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania cywilnego są płatnikami podatku od towarów i usług od dostawy dokonywanej w trybie egzekucji, towarów będących własnością dłużnika lub posiadanych przez niego z naruszeniem obowiązujących przepisów. Powyższe dotyczy zarówno przypadku, gdy przedmiotem dostawy są rzeczy ruchome, jak też nieruchomości.

Z treści wskazanego wyżej przepisu wynika, iż komornik sądowy jest płatnikiem podatku od dostawy dokonanej w trybie egzekucji, w przypadku gdy wykonuje czynności egzekucyjne. Należy zauważyć, że przez czynność egzekucyjną rozumie się każde formalne, oparte na przepisach procesowych, działanie uprawnionego organu egzekucyjnego wywołujące skutek prawny dla prowadzonej egzekucji. Z art.759 §1 Kodeksu postępowania cywilnego wynika jednoznacznie, że czynności egzekucyjne, co do zasady, wykonywane są przez komorników, z wyjątkiem czynności zastrzeżonych dla sądów. Na określony rodzaj egzekucji (np. egzekucji z nieruchomości) składa się szereg czynności egzekucyjnych, z których tylko nieliczne wykonywane są przez sąd. Wykonywanie przez sąd niektórych czynności, takich jak przybicie, wezwanie do złożenia do depozytu sądowego oraz przysądzenie, nie oznacza, że w przypadku egzekucji z nieruchomości komornik nie wykonuje żadnych czynności egzekucyjnych.

Warunek z art.18 ww. ustawy do uznania komornika za płatnika podatku od dostawy dokonanej w wyniku prowadzenia określonego rodzaju egzekucji zostanie spełniony również, gdy w trakcie prowadzenia egzekucji będzie on dokonywał tylko niektórych czynności egzekucyjnych, tak jak ma to miejsce w przypadku egzekucji z nieruchomości.

A zatem, komornicy sądowi w zakresie, w jakim stosując środki przymusu zastrzeżone dla władzy publicznej, wykonują władztwo publiczne wynikające z funkcji organu egzekucyjnego, są uznawani za organ władzy publicznej i tym samym są objęci regulacją art.15 ust.6 ustawy o podatku od towarów i usług. Natomiast czynności wykonywane przez komorników sądowych w pozostałym zakresie, podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług według zasad ogólnych.

1) Moment powstania obowiązku podatkowego.

Zgodnie z art. 7 ust.1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług przez dostawę towarów, o której mowa w art.5 ust.1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również: przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.

Za czynność taką - stanowiącą przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel - uznać należy także przeniesienie, mocą postanowienia sądu o przysądzeniu, własności nieruchomości będącej przedmiotem egzekucji, na osobę nabywcy ustaloną w postanowieniu o przybiciu (będącym końcowym etapem sprzedaży licytacyjnej), co z kolei stanowi wydanie towaru w rozumieniu art. 19 ust. 1 cytowanej ustawy.

W świetle powyższego należy stwierdzić, iż obowiązek podatkowy z tytułu sprzedaży nieruchomości, uzyskanej w wyniku egzekucji, powstaje z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o przysądzeniu własności, gdyż z tą chwilą nabywca może rozporządzać towarem jak właściciel.

2) Odpowiedzialność komornika.

Według art.8 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz.60 ze zm.) płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.

Płatnikiem, zgodnie z powołanym art.8 Ordynacji podatkowej może być podmiot wyznaczony tylko przez przepisy prawa podatkowego. Płatnikiem podatku VAT w przypadku sprzedaży egzekucyjnej towarów (rzeczy ruchomych i nieruchomości) cytowany przepis art.18 ustawy o VAT ustanowił komorników sądowych. Do ich obowiązków w świetle powyższego należy zatem obliczenie, pobranie i wpłacenie podatku we właściwym terminie organom podatkowym również w przypadku egzekucji sądowej z nieruchomości.

Artykuł 30 § 1 ww. ustawy Ordynacja podatkowa stanowi, że płatnik który nie wykonał obowiązków określonych w art.8, odpowiada za podatek niepobrany lub podatek pobrany, a niewpłacony.

Stosownie do art.30 § 3 płatnik lub inkasent odpowiada za należności wymienione w § 1 lub 2 całym swoim majątkiem.

Zgodnie z art.30 § 4 art.30, jeżeli w postępowaniu podatkowym organ podatkowy stwierdzi okoliczność, o której mowa w § 1, organ ten wydaje decyzję o odpowiedzialności podatkowej płatnika lub inkasenta, w której określa wysokość należności z tytułu niepobranego lub pobranego, a niewpłaconego podatku.

Według art.30 § 5, przepisów § 1 - 4 nie stosuje się, jeżeli odrębne przepisy stanowią inaczej albo jeżeli podatek nie został pobrany z winy podatnika. Z przytoczonego przepisu wynika, że negatywną przesłanką odpowiedzialności podatkowej płatnika jest wina podatnika.Aby odprowadzić kwotę podatku VAT we właściwej kwocie, komornik musi zastosować właściwą stawkę podatku. W przypadku zastosowania niewłaściwej stawki zostanie uszczuplona należność i komornik będzie odpowiadał całym swoim majątkiem z tego tytułu. Z praktycznego punktu widzenia nie będzie miał zastosowania przepis art.30 § 5 Ordynacji podatkowej, gdyż osobą, która dokonuje wpłaty należności, będzie uczestnik licytacji, a należność musi zostać uregulowana bezpośrednio do rąk komornika.

3) W świetle art.5 ust.1 pkt.1 cyt. ustawy o podatku od towarów i usług, opodatkowaniu podatkiem VAT podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Art.43 ust.1 pkt 2 ww. ustawy o podatku od towarów i usług stanowi, że zwalnia się od podatku dostawę towarów używanych, z zastrzeżeniem pkt 10, pod warunkiem, że w stosunku do tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego; zwolnienie dotyczy również używanych budynków i budowli lub ich części, będących przedmiotem umowy najmu, dzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze. Zgodnie z art.43 ust.2 ww. ustawy o VAT, przez towary używane, o których mowa w ust.1 pkt 2, rozumie się: 1) budynki i budowle lub ich części - jeżeli od końca roku, w którym zakończono budowę tych obiektów, minęło co najmniej 5 lat; 2) pozostałe towary, z wyjątkiem gruntów, których okres używania przez podatnika dokonującego ich dostawy wyniósł co najmniej pół roku.

Należy również zauważyć, iż zgodnie z art.30 § 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa, przepisów dotyczących odpowiedzialności płatnika (tj. art.30 § 1-4 ww. ustawy) nie stosuje się jeżeli odrębne przepisy stanowią inaczej albo jeżeli podatek nie został pobrany z winy podatnika (...).

Zgodnie z art.2 ust.5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. Nr 133, poz.882 ze zm.) organy administracji publicznej, urzędy skarbowe, organy rentowe, o których mowa w art.476 §4 Kodeksu postępowania cywilnego, banki, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe i podmioty prowadzące działalność maklerską na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. Nr 183, poz.1538), zobowiązane są na pisemne żądanie komornika udzielić mu informacji niezbędnych dla prawidłowego prowadzenia postępowania egzekucyjnego. Przepisy art.762 Kodeksu postępowania cywilnego stosuje się odpowiednio.

W związku z powyższym komornik sądowy powinien dokonać wszelkich czynności umożliwiających pozyskanie informacji (np. korespondencja z ww. organami) niezbędnych do ustalenia czy dana nieruchomość podlega zwolnieniu od podatku od towarów i usług, czy też przy egzekucji z tej nieruchomości należy naliczyć podatek VAT.

4) W przypadku kontaktu z dłużnikiem i uzyskania stosownego oświadczenia czy przy egzekucji z danej nieruchomości występuje obowiązek podatkowy, to od komornika sądowego zależy czy dane oświadczenie jest dla niego wiarygodne. Jeżeli komornik uzna, że powyższe oświadczenie nie jest zgodne z prawdą, to według cytowanego wyżej art.2 ust.5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. Nr 133, poz.882 ze zm.) może zwrócić się do określonych w powyższym przepisie organów o potwierdzenie uzyskanych informacji.

Mając powyższe na uwadze należy uznać, że stanowisko podatnika jest nieprawidłowe.

Jednocześnie należy wskazać, że niniejsza informacja o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego dokonana została dla konkretnego stanu faktycznego przedstawionego we wniosku na dzień obowiązywania ww. przepisów w zakresie podatku od towarów i usług.

Zmiana któregokolwiek z elementów stanu faktycznego, bądź zmiana przepisów może mieć wpływ na zmianę zakresu obowiązków podatnika.

Stosownie do treści art.14b §1 Ordynacji podatkowej interpretacja o której mowa w art.14a §1, nie jest wiążąca dla podatnika, płatnika lub inkasenta. Jeżeli jednak podatnik, płatnik lub inkasent zastosowali się do tej interpretacji, organ podatkowy nie może wydać decyzji określającej lub ustalającej ich zobowiązanie podatkowe bez zmiany lub uchylenia postanowienia, o którym mowa w art.14a §4, jeżeli taka decyzja byłaby niezgodna z interpretacją zawartą w tym postanowieniu.

Zgodnie z art.14b §2 Ordynacji podatkowej interpretacja, o której mowa w art.14a §1, jest wiążąca dla organów podatkowych i organów kontroli skarbowej właściwych dla wnioskodawcy i może zostać zmieniona albo uchylona wyłącznie w drodze decyzji, w trybie określonym w §5.

Na niniejsze postanowienie w trybie art.14a §4 i art.236 ustawy Ordynacja podatkowa przysługuje zażalenie do Dyrektora Izby Skarbowej w Opolu za pośrednictwem Naczelnika tutejszego Urzędu wniesione w terminie 7 dni od daty doręczenia postanowienia - art.236 §2 pkt.1 Ordynacji podatkowej.

Zażalenie zgodnie z art.222 w związku z art.239 Ordynacji podatkowej powinno zawierać zarzuty przeciw postanowieniu, określać istotę i zakres żądania będącego przedmiotem zażalenia oraz wskazywać dowody uzasadniające to żądanie.

Jednocześnie tutejszy organ podatkowy informuje, że zgodnie z art.1 ust.1 pkt.1 lit. a ustawy z dnia 9 września 2000r o opłacie skarbowej (tekst jednolity Dz.U. z 2004r nr 253 poz.2532 ze zm.) zażalenie podlega opłacie skarbowej. Wysokość stawek tej opłaty określona została w załączniku do ww. ustawy i wynosi 5 zł od podania oraz 50 gr. od każdego załącznika.