Zgodnie z przedstawionym stanem faktycznym, przedmiotem działalności Podatnika jest udzielanie kredytów i pożyczek. W przypadku, gdy dochodzi do wypowiedzenia umowy kredytowej zawartej pomiędzy Bankiem a kredytobiorcą, na mocy postanowień tej umowy, kredytobiorca zobowiązany jest do ponoszenia na rzecz Banku kosztów związanych z dochodzeniem zaległej wierzytelności. W celu jej wyegzekwowania, bank korzysta z usług zewnętrznych firm windykacyjnych i innych, które w związku z wykonaną usługą wystawiają faktury VAT na rzecz banku. Kwoty wynikające z faktury zaliczane są przez Bank do kosztów uzyskania przychodu, w kwocie brutto, bez odliczania podatku od towarów i usług (podstawowa działalność banku jest objęta zwolnieniem od tego podatku). Bank zgodnie z umową występuje wobec dłużnika z żądaniem zwrotu poniesionych kosztów windykacji, które są zwracane wraz z zapłatą zaległych wierzytelności. Rozliczenie dokumentowane jest notą obciążeniową w chwili zapłaty.
Wyrażając własne stanowisko, Spółka wskazuje, iż jej zdaniem, żądanie zwrotu poniesionych przez Bank kosztów jest według przepisów prawa cywilnego naprawieniem szkody na majątku banku, powstałej w wyniku ponoszenia dodatkowych kosztów, które dla Banku stanowią stratę. Zatem zdaniem Podatnika, pobrany przez niego zwrot kosztów nie ma charakteru świadczenia usługi na rzecz dłużnika i nie jest przedmiotem opodatkowania podatkiem od towarów i usług, bowiem Bank nie jest w tej sytuacji usługodawcą dla kredytobiorcy. Uzupełniając wniosek, Spółka wskazuje, iż jej zdaniem, pobrany przez Nią zwrot kosztów windykacyjnych, w myśl art. 29 ustawy o podatku od towarów i usług, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Uzasadniając własne stanowisko, Spółka wskazuje, iż podatek od towarów i usług jest podatkiem obciążającym konsumpcję. Zwrot kosztów windykacji nie ma charakteru opłaty za świadczoną usługę, bowiem nie jest ekwiwalentem za działanie przynoszące Bankowi korzyść. Zwrot kosztów następuje w kwocie faktycznego ich poniesienia, a zwłoka w ich zwrocie skutkuje naliczeniem odsetek.
Jak wskazuje Podatnik, art. 5 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług stanowi, że opodatkowaniu tym podatkiem podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów, import towarów, wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju, wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów. Przy czym pojęcie świadczenia usług zostało wyjaśnione w art. 8 ust. 1 ustawy. Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy, w tym również:
1) przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2) zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3) świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
Jak wskazuje Podatnik, definicja świadczenia usług jest zatem bardzo szeroka. Z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości wynika, że ze świadczeniem usług mamy do czynienia tylko wówczas, gdy jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta usługi, tj. osobę uzyskującą osobiste korzyści. W przedstawionej sytuacji, ani bank, ani kredytobiorca nie uzyskuje żadnych korzyści. Spółka podnosi również, że istotą podatku od towarów i usług jest opodatkowanie wartości dodanej, a taka w opisywanej transakcji nie występuje, ponieważ kredytobiorca zwraca koszty windykacji w kwocie faktycznie przez bank poniesionej.
W ocenie Naczelnika Dolnośląskiego Urzędu Skarbowego we Wrocławiu przedstawione przez Podatnika stanowisko w sprawie jest prawidłowe.
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega między innymi odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Jak stanowi art. 7 ust. 1 powyższej ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Natomiast stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy, w tym również:
1) przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2) zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3) świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
Pojęcie świadczenia – składającego się na istotę usługi – należy natomiast interpretować zgodnie z jego cywilistycznym rozumieniem. Jak wskazuje art. 353 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), świadczenie może polegać na działaniu albo zaniechaniu. Przez świadczenie należy zatem rozumieć każde zachowanie się na rzecz innego podmiotu. Na zachowanie to składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innego podmiotu), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Na świadczenie mogą się też jednocześnie składać zachowania związane z działaniem, jak i zaniechaniem.
Ponadto wskazać należy, iż usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym wiążące się z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie usługą. Podatek od towarów i usług jest bowiem podatkiem obciążającym konsumpcję i w przypadku jej braku, uznać należy, iż nie miało miejsca świadczenie usługi.
Mając na uwadze przedstawiony zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług, stwierdzić należy, że nie mieści się w nim otrzymanie przez Podatnika zwrotu kosztów związanych z dochodzeniem zaległej wierzytelności. Zwrot tych kosztów jest bowiem następstwem niewywiązywania się kontrahenta z umowy, na skutek czego, nie dochodzi do spełnienia świadczenia, będącego przedmiotem tej umowy. W przedstawionym stanie faktycznym, nie są wykonywane czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zatem kwota zwróconych kosztów (pomniejszona o kwotę należnego podatku) nie stanowi podstawy opodatkowania (obrotu) tym podatkiem. Za taką interpretacją omawianych przepisów przemawia także charakter podatku od towarów i usług, którym obciążona jest co do zasady konsumpcja. Zwrot kosztów związanych z dochodzeniem zaległej wierzytelności powstałej na skutek niewywiązywania się kontrahenta z postanowień umowy pełni natomiast funkcję rekompensaty za wynikłą szkodę.
Podsumowując, Podatnik otrzymując kwotę, stanowiącą zwrot kosztów związanych z dochodzeniem zaległej wierzytelności, nie wykonuje w świetle przepisów ustawy o podatku od towarów i usług czynności podlegającej opodatkowaniu tym podatkiem. Kwota ta (pomniejszona o kwotę należnego podatku) nie stanowi podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Stanowisko Podatnika w tym zakresie jest zatem prawidłowe.
Zgodnie z art. 14a § 2 ustawy Ordynacja podatkowa, niniejsza interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę oraz stanu prawnego obowiązującego w dniu sporządzenia wniosku.