INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 07.09.2009r. (data wpływu 14.09.2009r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie miejsca świadczenia usług ekspercko-doradczych w dziedzinie badań klinicznych – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 14 września 2009r. wpłynął w/w wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie miejsca świadczenia usług ekspercko-doradczych w dziedzinie badań klinicznych.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny i zdarzenie przyszłe:

P. (dalej: „Spółka” lub „P.”) świadczy na rzecz podmiotów z siedzibą w krajach Unii Europejskiej,

• kompleksowe usługi ekspercko-doradcze związane z zarządzaniem badaniami klinicznymi w szczególności polegające na administrowaniu, koordynowaniu i monitorowaniu projektów badań klinicznych w wybranych ośrodkach medycznych.
  
  

Beneficjentem przedmiotowych usług są podatnicy zarejestrowani dla potrzeb podatku od wartości dodanej w Unii Europejskiej i nie zarejestrowani dla potrzeb podatku od towarów i usług (dalej: „podatek VAT”) w Polsce (dalej: „Usługobiorcy”). Spółka jest zarejestrowanym podatnikiem podatku VAT w Polsce i nie jest zarejestrowana dla celów VAT w żadnym innym państwie Wspólnoty Europejskiej. Zgodnie z obecnie obowiązującymi umowami zawartymi pomiędzy Spółką i jej kontrahentami z Unii Europejskiej (dalej: „Umowy”), funkcje P. w trakcie świadczenia usług polegają w szczególności na zarządzaniu działaniami przygotowawczymi i realizacją badań przeprowadzanych przez podwykonawców (badaczy), obejmujących dostarczanie dokumentacji badawczej oraz kontrolę nad badaniami i opieką nad pacjentami.

W ramach realizowanych usług, zgodnie z bieżącą praktyką Spółka w odniesieniu do prowadzonych przez wybrane ośrodki medyczne badań klinicznych, wykorzystuje m.in. profesjonalne umiejętności i kompetencje doradcze w następujących dziedzinach:

• koordynowanie, kontrolowanie i monitorowanie projektów badań klinicznych zgodnie z ustalonym protokołem;

• dobór właściwych ośrodków badań klinicznych oraz wyspecjalizowanych badaczy w ramach wybranego ośrodka posiadających odpowiednie kwalifikacje do przeprowadzenia badań klinicznych zgodnie z wymaganymi standardami i procedurami, a także negocjowanie z nimi warunków wynagrodzenia i koordynowanie płatności wynagrodzenia ośrodków badawczych i poszczególnych badaczy;

• projektowanie struktury realizacji badań klinicznych (harmonogram prac, ramy czasowe, budżet itp.) oraz weryfikacja i akceptacja protokołów dla poszczególnych badań (gdzie protokół jest dokumentem precyzującym wytyczne, zalecenia i procedury regulujące całościowo przebieg badania);

• koordynowanie i monitorowanie zakupów produktów leczniczych, ich oznakowania, pakowania, dystrybucji i magazynowanie w ośrodkach badawczych, przygotowanie rejestru leków, inwentaryzacja leków niewykorzystanych podczas badań i ich zwrot do sponsorów projektów badawczych;

• przygotowanie, organizacja i zapewnienie badaczom, zespołowi badacza i personelowi pomocniczemu niezbędnych informacji, szkoleń oraz wykładów na temat procedur i zakresu badań klinicznych;

• zarządzanie ośrodkami prowadzącymi badanie obejmujące w szczególności dostarczenie niezbędnych dokumentów i informacji, weryfikacja dokumentacji medycznej pacjenta oraz dokumentacji badania pod kątem zgodności z protokołem, wyjaśnianie pytań badaczy, pojawiających się w ramach realizacji badania klinicznego;

• weryfikacja jakości i dokładności danych uzyskanych przez badaczy w trakcie przeprowadzania procedur klinicznych oraz ich zgodności z wymogami określonymi w protokole każdego z projektów oraz przekazywanie wyników badań klinicznych w formie kart obserwacji pacjenta (ang. Case Report Forms) Usługobiorcy;

• gromadzenie wszelkiej dokumentacji z procesu przeprowadzania badań klinicznych i jej udostępnianie Usługobiorcy.
  
  

Usługi ekspercko-doradcze są świadczone przez Spółkę na każdym etapie przeprowadzanych projektów badań klinicznych. Biorąc powyższe pod uwagę, Usługobiorcy nabywając od Spółki przedmiotowe usługi, uzyskują możliwość przeprowadzenia kompleksowego projektu badania klinicznego, jak również niezbędne informacje oraz ekspertyzy, które służą im do podejmowania własnych decyzji biznesowych. Należy podkreślić, iż w ramach Umów Spółka nie podejmuje żadnych działań polegających na bezpośrednim przeprowadzaniu badań klinicznych na pacjentach. Zgodnie z regulacjami prawa farmaceutycznego badanie kliniczne może być przeprowadzone tylko przez lekarza. Rola Spółki w toku prowadzonych przez lekarzy i ośrodki badań klinicznych ograniczona jest przede wszystkim do doradztwa i zarządzania w trakcie trwania projektu, zbierania informacji z przebiegu badań, a także audytu oraz bieżącej kontroli jakości wyników badań.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w świetle zmienionego od 1 grudnia 2008 r. art. 27 ust. 4 pkt 3 oraz ust. 3 ustawy o VAT, miejscem świadczenia usług ekspercko-doradczych związanych z badaniami klinicznymi, w szczególności polegających na administrowaniu, koordynowaniu i monitorowaniu projektów badań klinicznych w wybranych ośrodkach medycznych, świadczonych przez Spółkę na rzecz podatników mających siedzibę w innym niż Polska państwie Wspólnoty Europejskiej, jest terytorium tego państwa, a tym samym przedmiotowe usługi nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT w Polsce...

Zdaniem wnioskodawcy:

1. Opodatkowanie usług świadczonych przez Spółkę na podstawie przepisów ustawy o VAT

Zgodnie z generalną zasadą odnoszącą się do miejsca opodatkowania usług, wyrażoną w art. 27 ust. 1 ustawy o VAT, miejscem świadczenia usługi jest siedziba świadczącego usługę, a w przypadku posiadania przez świadczącego usługi stałego miejsca prowadzenia działalności, z którego świadczy usługi – stałe miejsce prowadzenia działalności; w przypadku braku takiej siedziby lub stałego miejsca prowadzenia działalności – miejsce jego stałego zamieszkania. Jednakże w kolejnych ustępach art. 27 ustawy o VAT, ustawodawca przewidział szczególne zasady opodatkowania usług.

W świetle art. 27 ust. 3 oraz art. 27 ust. 4 pkt 3 ustawy o VAT, w przypadku:

• świadczenia usług doradczych, inżynierskich, prawniczych, księgowych oraz usług podobnych do tych usług, w tym w szczególności:

1. usług doradztwa w zakresie sprzętu komputerowego (PKWiU 72.1),
2. usług doradztwa w zakresie oprogramowania (PKWiU 72.2),
3. usług prawniczych, rachunkowo-księgowych, badania rynków i opinii publicznej, doradztwa w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania (PKWiU 74.1),
4. usług architektonicznych i inżynierskich (PKWiU 74.2) – z zastrzeżeniem ust. 2 pkt 1,
5. usług w zakresie badań i analiz technicznych (PKWiU 74.3);

• na rzecz:

1. osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, posiadających siedzibę łub miejsce zamieszkania na terytorium państwa trzeciego, lub
2. podatników mających siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium Wspólnoty, ale w kraju innym niż kraj świadczącego usługę, miejscem świadczenia tych usług jest miejsce, gdzie nabywca usługi posiada siedzibę, stałe miejsce prowadzenia działalności, dla którego dana usługa jest świadczona, a w przypadku braku stałego miejsca prowadzenia działalności, stały adres lub miejsce zamieszkania.
   
   

W świetle powyższego, zgodnie z przepisem art. 27 ust. 3 ustawy o VAT, aby usługi świadczone na rzecz podmiotów z siedzibą w kraju Wspólnoty Europejskiej innym niż Polska, mogły być opodatkowane podatkiem VAT w kraju siedziby usługobiorcy (lub stałym miejscu prowadzenia przez niego działalności), usługi te muszą:

• być wymienione w katalogu art. 27 ust. 4 ustawy o VAT;

• być świadczone na rzecz podmiotu mającego siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium Wspólnoty Europejskiej, ale w kraju innym niż kraj świadczącego usługę;

• być świadczone na rzecz podatnika zarejestrowanego na potrzeby podatku od wartości dodanej w jednym z państw Wspólnoty Europejskiej (innym niż Polska).
  
  

Charakter usług wykonywanych przez Spółkę

Zdaniem Spółki, zarówno ze względu na charakter świadczonych usług (usługi ekspercko – doradcze związane z zarządzaniem badaniami klinicznymi, w szczególności polegające na administrowaniu, koordynowaniu i monitorowaniu badań klinicznych) oraz fakt, iż odbiorcami usług są podmioty z siedzibą w innym niż Polska państwie UE, miejscem opodatkowania przedmiotowych usług jest terytorium tego państwa, w którym dany odbiorca usługi ma siedzibę.

Według Spółki, z uwagi na wskazany w stanie faktycznym zakres określonych w Umowach usług, Spółka świadczy usługi o charakterze zbliżonym do usług konsultantów czy też biur konsultingowych, doradzających w dziedzinie zarządzania lub usługi podobne do tych usług.

Wspólnym mianownikiem odnoszącym się do wszystkich świadczonych przez Spółkę usług na rzecz kontrahentów zagranicznych są takie cechy usług jak fachowość, ekspercki i doradczy charakter, jak również ich kompleksowość. Spółka podkreśla, iż odpowiada przed zleceniodawcą (oraz organami administracji państwowej) za prawidłowe przeprowadzenie projektu z perspektyw: zarządczej, jakościowej i finansowej i prawnej.

Co więcej, należy podkreślić, iż w ramach świadczonych przez Spółkę na podstawie Umów, usług eksperckich, Usługobiorcy oraz podmioty monitorowane uzyskują i będą uzyskiwać od Spółki, na każdym etapie przeprowadzanych projektów (począwszy od wyboru ośrodków przeprowadzających badania kliniczne po zakończenie badań), pomoc i profesjonalne wsparcie doradcze w realizacji projektów jak i podejmowaniu przez Usługobiorców kluczowych decyzji biznesowych, dotyczących przyszłych lub trwających projektów.

W szczególności, Spółka zbiera i weryfikuje dane uzyskane podczas poszczególnych etapów badania, przeprowadza szkolenia dla pracowników podmiotów wykonujących badania i doradza im we wszelkich kwestiach budzących wątpliwości. Dodatkowo, Spółka w sposób ciągły kontroluje podmioty przeprowadzające badania, celem sprawdzenia, czy badanie jest prowadzone zgodnie z wytycznymi, przepisami prawa i wymogami jakościowymi ustalonymi w protokole badania klinicznego.

Tego rodzaju doradczy, ekspercki charakter świadczonych przez Spółkę usług na podstawie Umów wynika również m.in. z komunikowanych lub przygotowywanych przez Spółkę na rzecz Usługobiorców raportów/informacji o zakresie stanu zaawansowania, jakości i dokładności przeprowadzanych przez niezależnych badaczy badań klinicznych, czy też z weryfikacji dokumentacji medycznej. W związku z powyższym, zdaniem Spółki, usługi przez nią świadczone, mieszczą się w katalogu usług wskazanych w art. 27 ust. 4 ustawy o VAT (usługi podobne do usług doradczych).

Charakter odbiorców świadczonej przez Spółkę usługi

Spółka pragnie wskazać, iż odbiorcami świadczonych przez nią na podstawie Umów usług, są podmioty z siedzibą na terytorium UE (będący podatnikami podatku od wartości dodanej, zarejestrowanymi dla celów tego podatku w kraju UE). Jednocześnie, Usługobiorcy nie są zarejestrowani dla celów podatku VAT w Polsce.

Podsumowanie

W rezultacie, wymogi wskazane przez ustawodawcę w ustawie o VAT, wskazujące na możliwość opodatkowania usług na terytorium kraju usługobiorcy w przedmiotowym przypadku, zostały przez Spółkę spełnione.

Jednocześnie Spółka zwraca uwagę, iż zmieniony od 1 grudnia 2008 r. przepis art. 27 ust. 4 pkt 3 ustawy o VAT określając, że usługi doradcze i usługi podobne do tych usług, podlegają opodatkowaniu w kraju siedziby usługobiorcy nie odwołuje się do klasyfikacji statystycznej tych usług. Tym samym, zdaniem Spółki, uznanie przedmiotowych usług jako usług doradczych nie zależy od klasyfikacji statystycznej, ale od charakteru świadczonych usług, które – jak wskazano powyżej – mają charakter ekspercki oraz doradczy.

Konsekwencją tego jest uznanie, iż na podstawie art. 27 ust 4 pkt 3 oraz ust. 3 ustawy o VAT, miejscem świadczenia przez Spółkę przedmiotowych usług na rzecz zagranicznych kontrahentów, jest terytorium państwa Wspólnoty Europejskiej, w którym kontrahent posiada siedzibę, a tym samym usługi te nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT w Polsce.

2. Opodatkowanie usług świadczonych przez Spółkę w świetle najnowszych interpretacji Ministerstwa Finansów

Pragniemy wskazać, iż za nieopodatkowaniem podatkiem VAT w Polsce usług doradczych i eksperckich związanych z badaniami klinicznymi świadczonych na rzecz podmiotów zagranicznych, przemawia również najnowsza linia interpretacyjna prezentowana przez Ministra Finansów (tj. m.in. pismo Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 14 maja 2009 r., sygn. IPPP2/443-242/09-2/PW, pismo Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 3 czerwca 2009 r., znak IPPP2/443-348/09-2/MS).

Wyżej wspomniana linia interpretacyjna Ministra Finansów potwierdza, iż usługi doradcze i eksperckie w zakresie szeroko rozumianego zarządzania projektami badań klinicznych, świadczone na rzecz podmiotu zagranicznego, powinny bezsprzecznie podlegać opodatkowaniu w kraju siedziby usługobiorcy (tj. efektywnie nie powinny podlegać VAT w Polsce).

3. Opodatkowanie usług świadczonych przez Spółkę w świetle najnowszych wyroków Wojewódzkich Sądów Administracyjnych

Stanowisko Ministra Finansów w zakresie opodatkowania podatkiem VAT usług doradczych i eksperckich związanych z badaniami klinicznymi w kraju siedziby usługobiorcy znajduje również potwierdzenie w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 18 grudnia 2008 (sygn. I SA/Kr 507/08) w którym Sąd stwierdza, że „ocena przedmiotowego stanu faktycznego winna być poddana także regulacjom prawa wspólnotowego (wspólny system podatku VAT), czego organy podatkowe w niniejszej sprawie nie uczyniły w szczególności pod kątem ochrony fundamentalnych zasad funkcjonowania VAT takich jak: powszechność opodatkowania, zapewnienie swobodnego przepływu usług poprzez eliminację podwójnego opodatkowania i przypadków zakłócenia konkurencji, zapewnienie neutralności podatku VAT i faktycznego opodatkowania konsumpcji”.

W tym kontekście, analiza orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości oraz praktyki traktowania takich usług dla celów podatku od wartości dodanej w innych państwach Wspólnoty Europejskiej (która jest przeprowadzona poniżej), prowadzi do wniosku, że w przypadku potraktowania usług monitorowania badań klinicznych, jako usług opodatkowanych w kraju siedziby usługodawcy (tj. w Polsce), prowadzić to będzie do podwójnego opodatkowania tych usług podatkiem od wartości dodanej i w konsekwencji może zakłócić zasadę swobodnego przepływu usług oraz swobodną konkurencję.

4. Opodatkowanie usług świadczonych przez Spółkę na podstawie przepisów wspólnotowych

Spółka zwraca uwagę, iż art. 27 ust. 3 oraz art. 27 ust. 4 pkt 3 ustawy o VAT, stanowią implementację postanowień art. 56 ust. 1 lit. (c) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347/1, dalej: „Dyrektywa 2006/112/WE Rady”) – wcześniej art. 9 ust. 2 lit. (e) Szóstej Dyrektywy Rady z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw Państw Członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych – wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku (Dz.Urz. UE L 145, dalej jako „VI Dyrektywa”) – na gruncie przepisów krajowych i nie mogą być interpretowane w sposób dający rezultat sprzeczny z postanowieniami Dyrektywy 2006/112/WE Rady.

Zgodnie z art. 56 ust.1 lit. (c) Dyrektywy 2006/112/WE Rady, miejscem świadczenia między innymi, usług konsultantów oraz innych podobnych usług, wykonywanych na rzecz usługobiorców mających siedzibę poza Wspólnotą lub na rzecz podatników mających siedzibę we Wspólnocie, ale w innym państwie niż usługodawca, jest miejsce, w którym usługobiorca posiada siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, na rzecz, którego świadczone są usługi lub, w przypadku ich braku, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu. Usługi takie podlegają opodatkowaniu w kraju, w którym zgodnie z tym przepisem są świadczone.

Zdaniem Spółki, usługi które są i będą świadczone przez nią na podstawie Umów na rzecz zagranicznych kontrahentów, powinny zostać zakwalifikowane jako „usługi konsultantów” oraz „inne podobne usługi”, o których mowa w art. 56 ust. 1 lit. (c) Dyrektywy 2006/112/WE Rady.

Usługi, które są świadczone przez P. na rzecz zagranicznych kontrahentów, są kompleksowymi usługami eksperckimi i doradczymi oraz usługami do nich podobnymi, które odnoszą się do zarządzania badaniami klinicznymi, a w szczególności polegającymi na administrowaniu, koordynowaniu i monitorowaniu projektów badań klinicznych w wybranych ośrodkach medycznych.

Biorąc pod uwagę, że ustawa o VAT stanowi wdrożenie na grunt prawa polskiego odzwierciedlenia unormowań zawartych w Dyrektywie 2006/112/WE Rady, przy dokonywaniu wykładni zawartych w niej przepisów należy uwzględnić wskazówki wynikające z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Zgodnie z tym orzecznictwem, opodatkowanie usług wymienionych w art. 56 ust. 1 lit (c) Dyrektywy 2006/112/WE Rady (wcześniej art. 9(2) (e) VI Dyrektywy) w kraju siedziby usługobiorcy, nie jest wyjątkiem od ogólnej zasady opodatkowania usług w kraju usługodawcy, a w konsekwencji nie należy stosować tego przepisu w sposób zawężający (por. wyrok ETS z dnia 27 października 2005 r. w sprawie C 41/04 Levob Verzekeringen BV).

Co więcej, brzmienie art. 9 (2) (e) VI Dyrektywy, nakazujące opodatkowanie w kraju usługobiorcy również usług podobnych do usług konsultantów jasno wskazuje, iż zapis ten ma zastosowanie do szerszej kategorii usług niż usługi konsultingowe w wąskim tego słowa znaczeniu.

Jak wskazał bowiem Europejski Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z dnia 6 grudnia 2007 r. w sprawie C-401/06, wyrażenie „inne podobne usługi” nie dotyczy określonej wspólnej cechy wszystkich usług wskazanych w trzecim myślniku art. 9 (2) (e) VI Dyrektywy, lecz dotyczy usługi podobnej do każdych z wskazanych w tym przepisie usług rozważanych oddzielnie. W rezultacie, w przedmiotowym orzeczeniu ETS stwierdził, iż dana usługa jest uważana za podobną do jednej z czynności wskazanych w tym przepisie, o ile służy podobnym celom. W świetle powyższego, w opinii Spółki, w wyniku nabycia usługi konsultanta, usługobiorcy uzyskują od niezależnego podmiotu fachową opinię/analizę, mającą na celu zapewnienie prawidłowego i efektywnego prowadzenia działalności gospodarczej przez usługobiorcę (tj. przeprowadzenie skomplikowanego projektu badawczego na danym rynku).

Zapewnieniu prawidłowego i efektywnego prowadzenia działalności służą również usługi świadczone przez Spółkę występującą w roli niezależnego eksperta, dokonującego badania jakości badań klinicznych, monitorowania ich przebiegu czy też weryfikacji przygotowanej przez niezależnych badaczy dokumentacji medycznej.

Tym samym, w świetle wskazanych powyżej wyroków Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości należy uznać, iż usługi świadczone przez Spółkę mieszczą się w zakresie pojęcia usług konsultantów, biur konsultingowych oraz im podobnych.

W konsekwencji, usługi świadczone przez Spółkę, powinny zostać zakwalifikowane jako „usługi konsultantów” oraz „inne podobne usługi”, o których mowa w art. 56 ust. 1 lit. (c) Dyrektywy 2006/112/WE Rady (w konsekwencji w art. 27 ust. 4 pkt 3 ustawy o VAT, który stanowi inkorporacje przepisów przedmiotowych regulacji Dyrektywy 2006/112/WE Rady do prawodawstwa krajowego).

Spółka jednocześnie chciałaby podkreślić, iż w innych krajach członkowskich Unii Europejskiej, przedmiotowe usługi świadczone przez Spółkę tj. usługi doradcze i eksperckie w zakresie monitorowania/zarządzania badaniami klinicznymi, traktowane są jako usługi podlegające opodatkowaniu w kraju siedziby usługobiorcy.

5. Nowelizacja przepisów art. 27 ustawy o VAT

Zdaniem Spółki, dodatkowym argumentem przemawiającym za prawidłowością Jej stanowiska, jest również dokonana w listopadzie 2008 r., nowelizacja art. 27 ust. 4 ustawy o VAT, która doprowadziła do harmonizacji przepisów wspólnotowych z krajowymi w przedmiotowym zakresie.

Z dniem 1 grudnia 2008 r. weszła w życie ustawa z dnia 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 209, poz. 1320, dalej: „ustawa o zmianie ustawy o VAT”), na mocy której m. in. nadano nowe brzmienie art. 27 ust. 4 ustawy o VAT. Przepis ten określa usługi o charakterze niematerialnym, w przypadku których miejscem świadczenia na rzecz podatnika mającego siedzibę w innym państwie członkowskim Wspólnoty Europejskiej, zgodnie z art. 27 ust. 3 ustawy o VAT, jest kraj siedziby usługobiorcy. W konsekwencji, tego typu usługi opodatkowane są podatkiem od wartości dodanej w państwie nabywcy usług, co powoduje, że na świadczącym usługę nie spoczywa obowiązek podatkowy z tytułu świadczenia usług.

W brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie Ustawy o zmianie VAT, art. 27 ust. 4 pkt 3 ustawy o VAT dotyczył m.in.: usług doradztwa w zakresie sprzętu komputerowego (PKWiU 72.1), oprogramowania (PKWiU 72.2), prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania (PKWiU 74.1) oraz usług przetwarzania danych, dostarczania informacji i tłumaczeń. Natomiast w wyniku wspomnianej nowelizacji, przepisy art. 27 ust. 4 pkt 3 i pkt 3a ustawy o VAT, obejmują m.in. usługi doradcze oraz usługi do nich podobne.

W wyniku nowelizacji, poszerzeniu uległ zakres mn. in. usług doradczych o usługi do nich podobne, w przypadku świadczenia których na rzecz podmiotu posiadającego siedzibę poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, obowiązek podatkowy w zakresie podatku VAT powstaje w państwie siedziby nabywcy usług.

O jakościowej zmianie przepisów, świadczy również odejście przez ustawodawcę od Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (dalej: „PKWiU”) przy klasyfikacji usług, dla których miejscem świadczenia usług jest kraj siedziby nabywcy usług. Mianowicie, przepisy art. 27 ust. 4 pkt 3 ustawy o VAT określając usługi doradcze, inżynierskie, prawnicze, księgowe oraz inne usługi podobne nie posługują się obecnie PKWiU. Oznacza to. że umiejscowienie danej usługi w określonej pozycji PKWiU nie przesądza o zakwalifikowaniu jej do usług, o których mowa w art. 27 ust. 4 pkt 3 ustawy o VAT.

Zmiana art. 27 ust. 4 ustawy o VAT wynika z wcześniejszej niepełnej implementacji przepisów Dyrektywy 2006/112/WE Rady, która zastąpiła obowiązującą we wrześniu 2006 r. VI Dyrektywę. Mianowicie, art. 9 ust. 2 lit. e tiret trzecie VI Dyrektywy (obecnie art. 56 ust. 1 lit. c Dyrektywy 2006/112/WE Rady) stanowił, że w przypadku usług konsultantów, inżynierów, biur konsultingowych, prawników, księgowych oraz innych podobnych usług, jak również przetwarzania danych i dostarczania informacji, miejscem ich świadczenia jest miejsce, gdzie usługobiorca posiada siedzibę działalności gospodarczej lub stale miejsce prowadzenia działalności gospodarczej. Przepisy wspólnotowe w tym zakresie wyraźnie odnoszą się nie tylko do typowych usług doradczych, ale także do usług do nich podobnych, w żaden sposób nie odnoszą się natomiast do klasyfikacji statystycznych. Dlatego też, same opinie statystyczne nie mogą przesądzać o charakterze usług. W każdym konkretnym przypadku należy dokonać szczegółowej analizy natury świadczenia i na tej podstawie ustalić kwalifikację podatkową zaistniałych zdarzeń (Zob. Dyrektywa VAT Komentarz, pod. red. K. Sachsa, R. Namysłowskiego, Warszawa 2008, s. 382).

Wadliwość implementacji powyższych regulacji, potwierdziły takie organy jak Komisja Europejska prowadząca wobec Rzeczpospolitej Polskiej postępowanie w tej sprawie oraz Urząd Komitetu Integracji Europejskiej. W informacji prasowej Komisji Europejskiej z dnia 28 lutego 2006 r. w postępowaniu nr 2005/4916 o wystąpieniu do Polski z tzw. uzasadnioną opinią zmierzającą do uzgodnienia ustawodawstwa w sprawie stosowania niektórych przepisów w zakresie VAT, dotyczących miejsca świadczenia usług z dyrektywą w sprawie VAT stwierdzono, że:

„(...) Komisja uważa, że Polska nie przetransponowała odpowiednio powyższego artykułu do swego ustawodawstwa krajowego z następujących powodów:

• niektóre kategorie usług zawartych w powyższym przepisie (takie jak usługi firm konsultingowych i inżynierów) zostały zdefiniowane w polskiej Ustawie o podatku od towarów i usług zgodnie z wewnętrzną klasyfikacją statystyczną towarów i usług tego kraju, nie stosowaną w żadnym innym państwie członkowskim poza Polska;

• kategoria „innych podobnych usług” nie pojawia się w ustawodawstwie polskim;

• pojęcia odnoszące się do „usług konsultantów” i „usług firm konsultingowych” użyte w polskiej Ustawie o podatku od towarów i usług mają węższe znaczenie niż pojęcia użyte w art. 56 ust. 1 lit. c) dyrektywy w sprawie VAT, gdyż dotyczą szczególnych rodzajów doradztwa, takich jak doradztwo w zakresie sprzętu komputerowego lub oprogramowania.”
  
  

Pierwotne przepisy krajowe nieprawidłowo implementowały omawianą instytucję również w odniesieniu do innych rodzajów usług, co potwierdzono w orzecznictwie sądów administracyjnych (w odniesieniu do usług w zakresie oprogramowania por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 maja 2007 r., sygn. akt I FSK 829/06).

Zdaniem Spółki, poprzez nadanie nowego brzmienia przepisów art. 27 ust. 4 pkt 3, jak również art. 8 ust. 4 ustawy o VAT (zgodnie z którym stwierdzono, iż przy określaniu miejsca świadczenia usług o których mowa w art. 27 usługi są identyfikowane za pomocą klasyfikacji statystycznych, ale tylko wtedy, jeżeli dla tych usług przepisy ustawy o VAT oraz przepisy wykonawcze przywołują symbole statystyczne), celem ustawodawcy było objęcie zakresem opodatkowania w kraju odbiorcy wszelkich usług doradczych oraz usług do nich podobnych. A zatem, ustawodawca zmierzał do potwierdzenia, iż regulacja art. 27 ust. 4 ustawy o VAT obejmuje wszystkie usługi, o których mowa w art. 56 ust. 1 lit. (c) Dyrektywy 2006/112/WE Rady.

Świadczy o tym uzasadnienie do projektu nowelizacji ustawy o VAT (Druk nr 819 z dnia 16 lipca 2008 r., Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw). Jak podnoszono w uzasadnieniu do projektu tejże nowelizacji: „Zmiana w art. 27 ust. 4 pkt 3 polega na zaznaczeniu, że przepis ten stosuje się do wszystkich usług doradczych, inżynierskich, prawniczych, księgowych, w tym również do tych, które są obecnie identyfikowane za pomocą PKWiU (m.in. usług doradztwa w zakresie oprogramowania – PKWiU 72.2) i zmierza do uniknięcia wątpliwości w związku z definiowaniem usług w obecnie obowiązującej ustawie przez odwołanie się do klasyfikacji statystycznych. Zmiana ta mogłaby przyczynić się do częściowego rozwiania wątpliwości co do zgodności obecnego przepisu z Szóstą Dyrektywą, które to wątpliwości zostały podniesione przez Komisję Europejską w postępowaniu o naruszenie przepisów wspólnotowych w trybie art. 226 TWE.”

W tym kontekście Spółka pragnie wskazać, że przepisy art. 27 ust. 4 pkt 3 ustawy o VAT określając usługi doradcze, inżynierskie, prawnicze, księgowe oraz inne usługi podobne, nie posługują się obecnie odniesieniem do klasyfikacji statystycznych. Oznacza to, że umiejscowienie danej usługi w określonej pozycji wybranej klasyfikacji statystycznej nie przesądza o zakwalifikowaniu jej do usług, o których mowa w art. 27 ust. 4 pkt 3 ustawy o VAT.

Jak Spółka wskazywała wcześniej usługi, które są przez nią świadczone na podstawie Umów na rzecz kontrahentów zagranicznych są usługami podobnymi do usług doradczych (usług konsultantów), zarówno ze względu na ich cel, jak i charakter.

W konsekwencji oznacza to, iż stanowisko wyrażone przez Spółkę jest prawidłowe, ponieważ przesłanki wskazane przez unijnego i krajowego prawodawcę zostały przez Spółkę spełnione – co pozwała na opodatkowanie świadczonych przez nią usług na terytorium kraju usługobiorcy, a tym samym nieopodatkowanie przedmiotowych usług podatkiem VAT w Polsce.

6. Podsumowanie

Biorąc powyższe pod uwagę, Spółka wnosi o potwierdzenie, że opisany powyżej sposób traktowania świadczonych przez nią na podstawie Umowy usług ekspercko-doradczych w zakresie zarządzania projektami badań klinicznych, jako podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT na terytorium kraju Usługobiorcy i nie podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT w Polsce jest prawidłowy.

W tym miejscu jeszcze raz pragniemy podkreślić, iż prawidłowość takiego stanowiska w analogicznych stanach faktycznych została potwierdzona w najnowszych interpretacjach Ministra Finansów tj. m.in. pismo Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 14 maja 2009r, sygn. IPPP2/443/242/09-2/PW, pismo Dyrektora izby Skarbowej w Warszawie z dnia 3 czerwca 2009 r., sygn. IPPP2/443-348/09-2/MS; oraz wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 16 grudnia 2008 (sygn. I SA/Kr 507/08).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego) przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym, a w przypadku interpretacji dotyczącej zdarzenia przyszłego – stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Biuro Krajowej Informacji Podatkowej, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.