INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani, przedstawione we wniosku z dnia 1 września 2009 r. (data wpływu 7 września 2009 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odszkodowania z tytułu ubezpieczenia armatorskiego po zmarłym małżonku - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 7 września 2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odszkodowania z tytułu ubezpieczenia armatorskiego po zmarłym małżonku.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wdowa po marynarzu, który zmarł na statku (ostry zawał serca) zarządzanym przez armatora z faktycznym zarządem w Wielkiej Brytanii otrzymała w 2009 r. odszkodowanie od angielskiej prywatnej instytucji ubezpieczeniowej. Odszkodowanie to zostało uzyskane z tytułu ubezpieczenia armatorskiego ww. angielskiego armatora w związku z zaistnieniem ww. zdarzenia objętego ochroną ubezpieczeniową. Zmarły marynarz wykonywał pracę najemną na statku zarządzanym przez angielskiego armatora w oparciu o zawartą umowę o pracę. Armator ten był finalnym pracodawcą zmarłego i wypłacał mu wynagrodzenie. Odszkodowanie (compensation) w związku ze śmiercią marynarza zostało wypłacone wdowie z ubezpieczenia armatorskiego, którym marynarz był objęty przez wzgląd na fakt wykonywania pracy najemnej na statkach u ww. armatora. Był on ubezpieczony przez armatora na zasadach określonych w układzie zbiorowym pracy (ITF Collective Bargaining Agreement), którym objęty był statek, na którym wykonywał pracę. Zmarły mąż Wnioskodawczyni był objęty angielskim obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym, ale jako wdowa po zmarłym nie otrzymała żadnych świadczeń z tytułu śmierci męża z ww. systemu ubezpieczeń społecznych.

Wnioskodawczyni zamieszkuje i zamieszkiwała w Polsce oraz nie prowadzi działalności gospodarczej. Ubezpieczenie zmarłego męża nie było ubezpieczeniem związanym z funduszami kapitałowymi, gdyż stanowiło zwykłe ubezpieczenie armatorskie dotyczące ryzyk związanych z wykonywaniem przez marynarzy pracy najemnej na statkach zarządzanych przez armatora angielskiego. Wypłata odszkodowania z tytułu ww. ubezpieczenia nie obejmowała dochodu z tytułu inwestowania składki ubezpieczeniowej w związku z umową zawartą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej, gdyż ubezpieczenie to miało charakter stricte ochronny, a nie inwestycyjny.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy Wnioskodawczyni jest obowiązana rozliczyć w Polsce kwotę odszkodowania otrzymaną po śmierci męża od angielskiej prywatnej instytucji ubezpieczeniowej z tytułu ubezpieczenia armatorskiego armatora angielskiego...

Zdaniem Wnioskodawczyni wobec treści przepisów art. 3 ust. 1 i art. 4a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych konieczne jest zastosowanie obowiązującej od 1 stycznia 2007 r. konwencji z dnia 20 lipca 2006 r. między Rzeczpospolitą Polską a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od zysków majątkowych (Dz. U. Nr 250, poz. 1840). W ocenie Wnioskodawczyni przedmiotowe odszkodowanie wchodzi w skład układu zbiorowego pracy angielskiego armatora, ale nie wchodzi w skład ustawowego ubezpieczenia społecznego. Statek, na którym wykonywał pracę zmarły mąż, pływał pod banderą angielską, tym samym zmarły mąż Wnioskodawczyni, na mocy art. 13 ust. 2 lit. c) rozporządzenia Rady (EWG) Nr 1408/41 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność gospodarczą na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz. U. WE L 149 z 5 lipca 1971 r., zmiany wprowadzone rozporządzeniami: 1290/97, 1223/97, 1606/98, 307/1999, 1399/1999 oraz 1386/2001), był objęty obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym w Wielkiej Brytanii. Jednak z tytułu ww. obowiązkowego ubezpieczenia w Wielkiej Brytanii Wnioskodawczyni nie uzyskała żadnych świadczeń rentowych ani odszkodowawczych. Określenie „ubezpieczenie armatorskie” wskazuje komercyjny charakter ubezpieczenia, czyli odszkodowanie wypłacane na podstawie umowy zawartej przez armatora z zewnętrzną firmą ubezpieczeniową. W takiej sytuacji ubezpieczenie ma charakter gospodarczy, a nie społeczny. Odnośnie tego typu świadczeń znajduje zastosowanie art. 21 ww. konwencji o unikaniu podwójnego opodatkowania, zgodnie z którym dochody osoby mającej miejsce zamieszkania w Polsce bez względu na to, gdzie są osiągane, a które nie są objęte postanowieniami poprzednich artykułów, podlegają opodatkowaniu tylko w Polsce. Wszelkie dochody, które nie są uzyskiwane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej i które nie wchodzą w zakres żadnej z poszczególnych kategorii dochodu, uregulowanej w odrębnym artykule umowy, podlegają opodatkowaniu w oparciu o postanowienia art. 21 tej konwencji. Dotyczy to także świadczeń z tytułu ubezpieczeń.

Należy zaznaczyć, że zakresem art. 17 ww. konwencji są objęte wszystkie te świadczenia, które są związane z wcześniejszą pracą najemną danej osoby, a które są wypłacane danej osobie periodycznie, od momentu uzyskania przez nią określonego wieku, utraty zdrowia aż do śmierci. Wszystkie innego tego rodzaju świadczenia, w tym właśnie wypłacane jednorazowo kwoty ubezpieczenia, podlegają opodatkowaniu na podstawie art. 21 ww. konwencji jako „inny dochód”. Odszkodowanie uzyskane z ubezpieczenia armatorskiego ma charakter gospodarczego ubezpieczenia osobowego. Na powyższe nie wpływa fakt, że ubezpieczenie to zostało przewidziane w układzie zbiorowym pracy. Pracodawca – armator celowo podpisał w imieniu pracownika umowę ubezpieczenia z prywatną instytucją ubezpieczeniową by zwolnić się z obowiązku wypłaty ewentualnej odprawy. Skoro świadczenie uzyskane przez Wnioskodawczynię ma charakter gospodarczego ubezpieczenia osobowego, to obowiązek podatkowy może powstać tylko w Polsce, zgodnie z art. 21 ust. 1 wspomnianej konwencji. Na gruncie polskich przepisów podatkowych zastosowanie znajdzie ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z przytoczonego stanu faktycznego wynika bowiem, że Wnioskodawczyni jest osobą fizyczną nie prowadzącą działalności gospodarczej w Polsce ani na terenie Unii Europejskiej. Istotne znaczenie dla ustalenia obowiązku podatkowego ma wspomniany wyżej charakter świadczenia otrzymanego przez Wnioskodawczynię. Ze względu na sferę działania ubezpieczenia można podzielić na ubezpieczenia społeczne i gospodarcze. Ubezpieczenia społeczne stanowią urządzenia zabezpieczenia społecznego stworzone przez ustawodawcę i są ściśle związane z pracowniczym stosunkiem pracy. Ich celem jest zapewnienie pomocy w przypadku śmierci, choroby pracownika lub członka rodziny itp. Według Wnioskodawczyni, nie nabyła w Wielkiej Brytanii prawa do ww. świadczeń po zmarłym mężu, gdyż nie otrzymała żadnych informacji w ww. zakresie od armatora lub organów ubezpieczeniowych w Wielkiej Brytanii oraz nie wypłacono jej z tego tytułu żadnych świadczeń rentowych lub odszkodowawczych.

Wskazać należy, iż do ubezpieczeń gospodarczych zalicza się natomiast pozostałe rodzaje ubezpieczeń, poza ubezpieczeniami społecznymi. Kryterium dalszego podziału ubezpieczeń gospodarczych na majątkowe i osobowe stanowi przedmiot ubezpieczenia. W przypadku ubezpieczeń osobowych przedmiotem są skutki określonych zdarzeń losowych związanych z osobą ubezpieczającego (ubezpieczonego), a w tym od ujemnych skutków śmierci lub dożycia przez nią określonego wieku, uszkodzenia ciała lub śmierci wskutek nieszczęśliwego wypadku. Zwolnione od podatku są tylko i wyłącznie kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń gospodarczych. Opodatkowaniu podlegają natomiast zasadnicze świadczenia wypłacane z tytułu ubezpieczenia społecznego, a przede wszystkim emerytura i renty pracownicze.

W opinii Wnioskodawczyni przedmiotowe świadczenie uznać należy za odszkodowanie z umowy ubezpieczenia, gdyż armator zawarł z instytucją ubezpieczeniową umowę ubezpieczenia, w której zobowiązano się do wypłaty świadczenia w razie ziszczenia się zdarzenia objętego tą umową tj. śmierci marynarza. Gospodarczy charakter umowy wyłącza zatem możliwość uznania przedmiotowego świadczenia za odszkodowanie w związku z wypadkiem przy pracy. Mając na uwadze, iż odszkodowanie uzyskane z ubezpieczenia armatorskiego jest ubezpieczeniem gospodarczym majątkowym, należy zastosować art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przepis ten stanowi, że wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych. W rezultacie należy stwierdzić, iż w omawianym stanie faktycznym nie powstaje obowiązek podatkowy z tytułu otrzymanego przez Wnioskodawczynię świadczenia z umowy ubezpieczenia armatorskiego. Ubezpieczenie to miało charakter gospodarczy majątkowy i dlatego otrzymane świadczenie korzysta ze zwolnienia przewidzianego w przytoczonym powyżej art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy. W związku z powyższym – zdaniem Wnioskodawczyni – świadczenie z tytułu ubezpieczenia armatorskiego angielskiego armatora uzyskane od angielskiej prywatnej instytucji ubezpieczeniowej ma charakter ubezpieczenia gospodarczego osobowego i podlega opodatkowaniu wyłącznie w Polsce na podstawie art. 21 ust. 1 ww. konwencji. W Polsce ww. dochód jest jednak zwolniony od opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, ze zm.) osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).

Na podstawie art. 3 ust. 1a ww. ustawy za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:

1. posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
2. przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

Stosownie do art. 4a ww. ustawy przepisy art. 3 ust. 1, 1a, 2a i 2b stosuje się z uwzględnieniem umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska.

W myśl art. 21 ust. 1 konwencji z dnia 20 lipca 2006 r. między Rzeczpospolitą Polską a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od zysków majątkowych (Dz. U. Nr 250, poz.1840) części dochodu, inne niż dochód wypłacany przez trust lub z majątku spadkowego w wyniku zarządzania tym majątkiem, bez względu na to gdzie powstają, osiągane przez osobę mającą miejsce zamieszkania lub siedzibę w Umawiającym się Państwie, które nie zostały objęte postanowieniami poprzednich artykułów niniejszej Konwencji, podlegają opodatkowaniu tylko w tym Państwie.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

1. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane zgodnie z art. 27 ust. 1 lub art. 30c,
2. dochodu, o którym mowa w art. 24 ust. 15.

W sytuacji przedstawionej we wniosku Wnioskodawczyni, która ma miejsce zamieszkania w Polsce, w 2009 r. otrzymała w związku ze śmiercią małżonka odszkodowanie od angielskiej prywatnej instytucji ubezpieczeniowej. Odszkodowanie zostało wypłacone z ubezpieczenia armatorskiego, którym małżonek był objęty jako marynarz z uwagi na fakt wykonywania pracy najemnej na statkach, na podstawie umowy ubezpieczenia zawartej przez armatora z instytucją ubezpieczeniową. Ubezpieczenie małżonka stanowiło zwykłe ubezpieczenie armatorskie dotyczące ryzyk związanych z wykonywaniem przez marynarzy pracy najemnej na statkach zarządzanych przez armatora angielskiego.

Biorąc pod uwagę opisany we wniosku stan faktyczny oraz przedstawiony powyżej stan prawny należy zatem stwierdzić, iż zgodnie z postanowieniami umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartej między Rzeczpospolitą Polską a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej odszkodowanie w związku ze śmiercią małżonka z tytułu ubezpieczenia w prywatnej instytucji ubezpieczeniowej w Wielkiej Brytanii wypłacone osobie mającej miejsce zamieszkania w Polsce podlega opodatkowaniu tylko w Polsce.

Jednocześnie jednak, przedmiotowe odszkodowanie jest zwolnione od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.