INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U.Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani, przedstawione we wniosku z dnia 8 lutego 2010 r. (data wpływu 16 lutego 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia z opodatkowania odszkodowania z tytułu ubezpieczenia armatorskiego po zmarłym małżonku - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 16 lutego 2010 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zwolnienia z opodatkowania odszkodowania z tytułu ubezpieczenia armatorskiego po zmarłym małżonku.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wdowa po marynarzu, który zmarł na statku zarządzanym przez armatora z faktycznym zarządem w Grecji otrzymała w 2010 roku odszkodowanie od prywatnej instytucji ubezpieczeniowej za pośrednictwem armatora. Odszkodowanie to zostało uzyskane z tytułu ubezpieczenia armatorskiego armatora w związku z zaistnieniem ww. zdarzenia objętego ochroną ubezpieczeniową.

Zmarły marynarz wykonywał pracę najemną na statku zarządzanym przez greckiego armatora w oparciu o zawartą umowę o pracę. Armator ten był finalnym pracodawcą zmarłego i wypłacał mu wynagrodzenie. Odszkodowanie (compensation) w związku ze śmiercią marynarza zostało wypłacone wdowie z ubezpieczenia armatorskiego, którym objęty był marynarz przez wzgląd na fakt wykonywania pracy najemnej na statkach u ww. armatora. Zmarły marynarz był ubezpieczony przez armatora na zasadach określonych w układzie zbiorowym pracy, którym objęty był statek, na którym wykonywał pracę.

Zmarły mąż Podatniczki nie był objęty obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym w Grecji, tak więc wdowa po zmarłym nie otrzymała żadnych świadczeń z tytułu śmierci męża z ww. systemu ubezpieczeń społecznych. Wdowa po marynarzu zamieszkuje i zamieszkiwała w Polsce oraz nie prowadzi działalności gospodarczej. Ubezpieczenie zmarłego męża, nie było ubezpieczeniem związanym z funduszami kapitałowymi, gdyż stanowiło zwykłe ubezpieczenie armatorskie dot. ryzyk związanych z wykonywaniem przez marynarzy pracy najemnej na statkach zarządzanych przez armatora greckiego.

Wypłata odszkodowania z tytułu ww. ubezpieczenia nie obejmowała dochodu z tytułu inwestowania składki ubezpieczeniowej w związku z umową zawartą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej, gdyż ubezpieczenie to miało charakter stricte ochronny, a nie inwestycyjny.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy Podatniczka jest obowiązana rozliczyć kwotę odszkodowania po śmierci męża uzyskaną z tytułu ubezpieczenia armatorskiego armatora greckiego...

Zdaniem Wnioskodawczyni w niniejszej sprawie osoba mająca miejsce zamieszkania w Polsce osiąga dochód w Grecji. Zgodnie z art. 3 ust.1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r., Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródła przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy). Przy czym przepis ten stosuje się z uwzględnieniem umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczypospolita Polska (art. 4a wspomnianej ustawy). Wobec czego konieczne jest zastosowanie obowiązującej Umowy z dnia 20 listopada 1987 r. między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Republiki Greckiej w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku (Dz.U.91.120.524)

W ocenie Podatniczki przedmiotowe odszkodowanie wchodzi w skład układu zbiorowego pracy greckiego armatora, ale nie wchodzi w skład ustawowego ubezpieczenia społecznego.

Określenie „ubezpieczenie armatorskie" wskazuje komercyjny charakter ubezpieczenia, czyli odszkodowanie wypłacane na podstawie umowy zawartej przez armatora z zewnętrzną firmą ubezpieczeniową. W takiej sytuacji ubezpieczenie ma charakter gospodarczy, a nie społeczny. Odnośnie tego typu świadczeń znajduje zastosowanie art. 21 ust. 1 ww. umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, zgodnie z którym części dochodu osoby mającej miejsce zamieszkania lub siedzibę w Umawiającym się Państwie, bez względu na to, gdzie powstają, które nie są objęte postanowieniami poprzednich artykułów niniejszej umowy, będą opodatkowane tylko w tym Państwie. Wszelkie dochody, które nie są uzyskiwane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej i które nie wchodzą w zakres żadnej z poszczególnych kategorii dochodu, uregulowanej w odrębnym artykule Umowy, podlegają opodatkowaniu w oparciu o postanowienia art. 21 ust. 1 tejże umowy. Dotyczy to też świadczeń z tytułu ubezpieczeń.

Należy zaznaczyć, że zakresem art. 18 ww. umowy objęte są wszystkie te świadczenia, które są związane z wcześniejszą pracą najemną danej osoby, a które są wypłacane danej osobie periodycznie, od momentu uzyskania przez nią określonego wieku, utraty zdrowia aż do śmierci. Wszystkie inne tego rodzaju świadczenia, w tym właśnie wypłacane jednorazowo kwoty ubezpieczenia, podlegają opodatkowaniu na podstawie art. 21 ust. 1 ww. Umowy („Inny dochód").

Odszkodowanie uzyskane z ubezpieczenia armatorskiego ma charakter gospodarczego ubezpieczenia osobowego. Na powyższe nie wpływa fakt, że ubezpieczenie to zostało przewidziane w układzie zbiorowym pracy. Pracodawca - armator celowo podpisał w imieniu pracownika umowę ubezpieczenia z prywatną instytucją ubezpieczeniową by zwolnić się z obowiązku wypłaty ewentualnej odprawy. Skoro świadczenie uzyskane przez Podatniczkę ma charakter gospodarczego ubezpieczenia osobowego, to obowiązek podatkowy może powstać tylko w Polsce, zgodnie z art. 21 ust. 1 wspomnianej umowy.

Na gruncie polskich przepisów podatkowych zastosowanie znajdzie ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z przytoczonego stanu faktycznego wynika bowiem, że Podatniczka jest osobą fizyczną nie prowadzącą działalności gospodarczej w Polsce, ani na terenie UE. Istotne znaczenie dla ustalenia obowiązku podatkowego ma wspomniany już wyżej charakter świadczenia otrzymanego przez Podatniczkę. Ze względu na sferę działania ubezpieczenia można podzielić na ubezpieczenia społeczne i gospodarcze. Ubezpieczenia społeczne stanowią urządzenia zabezpieczenia społecznego stworzone przez ustawodawcę i są ściśle związane z pracowniczym stosunkiem pracy. Ich celem jest zapewnienie pomocy w przypadku śmierci, choroby pracownika lub członka rodziny itp. Zgodnie z wiedzą Podatniczki, Podatniczka nie nabyła w Grecji prawa do ww. świadczeń po zmarłym mężu, gdyż nie otrzymała żadnych informacji w ww. zakresie od armatora lub organów ubezpieczeniowych w Grecji oraz nie wypłacono jej z tego tytułu żadnych świadczeń rentowych lub odszkodowawczych.

Wskazać należy, iż do ubezpieczeń gospodarczych zalicza się natomiast pozostałe rodzaje ubezpieczeń, poza ubezpieczeniami społecznymi. Kryterium dalszego podziału ubezpieczeń gospodarczych na majątkowe i osobowe stanowi przedmiot ubezpieczenia. W przypadku ubezpieczeń osobowych przedmiotem są skutki określonych zdarzeń losowych związanych z osobą ubezpieczającego (ubezpieczonego), a w tym od ujemnych skutków śmierci lub dożycia przez nią określonego wieku, uszkodzenia ciała lub śmierci wskutek nieszczęśliwego wypadku. Zwolnione od podatku są tylko i wyłącznie kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń gospodarczych. Opodatkowaniu podlegają natomiast zasadnicze świadczenia wypłacane z tytułu ubezpieczenia społecznego, a przede wszystkim emerytura i renty pracownicze.

W opinii Podatniczki przedmiotowe świadczenie uznać należy za odszkodowanie z umowy ubezpieczenia, gdyż armator zawarł z instytucją ubezpieczeniową umowę ubezpieczenia, w której zobowiązano się do wypłaty świadczenia w razie ziszczenia się zdarzenia objętego tą umową, tj. śmierci marynarza. Gospodarczy charakter umowy wyłącza zatem możliwość uznania przedmiotowego świadczenia za odszkodowanie w związku z wypadkiem przy pracy. Takie odszkodowanie pochodziłoby bowiem z ubezpieczenia społecznego, z którego świadczenia nie są wypłacane przez prywatne firmy ubezpieczeniowe. Uzyskane przez Podatniczkę odszkodowanie można porównać do odprawy pośmiertnej. Armator wyłączył poprzez zawarcie umowy ubezpieczenia swoje zobowiązanie do wypłaty odprawy pośmiertnej w zakresie wypłaconego przez instytucją ubezpieczeniową odszkodowania.

W zamian pracownik lub osoba uposażona uzyskała odszkodowanie z tytułu zawartej z instytucją ubezpieczeniową umowy ubezpieczenia. Wskazać należy, iż ubezpieczenie zmarłego męża, nie było ubezpieczeniem związanym z funduszami kapitałowymi, gdyż stanowiło zwykłe ubezpieczenie armatorskie dot. ryzyk związanych z wykonywaniem przez marynarzy pracy najemnej na statkach zarządzanych przez armatora greckiego. Z kolei wypłata odszkodowania z tytułu ww. ubezpieczenia nie obejmowała dochodu z tytułu inwestowania składki ubezpieczeniowej w związku z umową zawartą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej, gdyż ubezpieczenie to miało charakter stricte ochronny, a nie inwestycyjny

Mając na uwadze, iż odszkodowanie uzyskane z ubezpieczenia armatorskiego jest ubezpieczeniem gospodarczym majątkowym, należy zastosować art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przepis ten stanowi, że wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych. W rezultacie należy stwierdzić, iż w omawianym stanie faktycznym nie powstaje obowiązek podatkowy z tytułu otrzymanego przez Podatniczkę świadczenia z umowy ubezpieczenia armatorskiego. Ubezpieczenie to miało charakter gospodarczy majątkowy i dlatego otrzymane świadczenie korzysta ze zwolnienia przewidzianego w przytoczonym powyżej art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

W myśl art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307) osoby fizyczne jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).

Zgodnie z art. 3 ust. 1a ustawy za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:

1. posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
2. przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

Przepisy art. 3 ust. 1, 1a, 2a i 2b stosuje się z uwzględnieniem umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska (art. 4a ww. ustawy).

W myśl art. 22 ust. 1 umowy z dnia 20 listopada 1987 r. między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Republiki Greckiej w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku (Dz.U. z 1991 r. Nr 120, poz.524) części dochodu osoby mającej miejsce zamieszkania lub siedzibę w Umawiającym się Państwie, bez względu na to, gdzie powstają, które nie są objęte postanowieniami poprzednich artykułów niniejszej umowy, będą opodatkowane tylko w tym Państwie.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:

1. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane zgodnie z art. 27 ust. 1 lub art. 30c,
2. dochodu, o którym mowa w art. 24 ust. 15.

W sytuacji przedstawionej we wniosku Wnioskodawczyni, która ma miejsce zamieszkania w Polsce, w 2010 r. otrzymała w związku ze śmiercią małżonka odszkodowanie z tytułu ubezpieczenia armatorskiego armatora greckiego. Jak wynika z treści wniosku, małżonek nie był objęty obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym w Grecji. Natomiast odszkodowanie zostało wypłacone z ubezpieczenia armatorskiego, którym małżonek był objęty jako marynarz z uwagi na fakt wykonywania pracy najemnej na statkach, na podstawie umowy ubezpieczenia zawartej przez armatora z instytucją ubezpieczeniową.

Biorąc pod uwagę opisany we wniosku stan faktyczny oraz przedstawiony powyżej stan prawny należy zatem stwierdzić, iż zgodnie z postanowieniami umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartej między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Republiki Greckiej odszkodowanie w związku ze śmiercią małżonka wypłacone osobie mającej miejsce zamieszkania w Polsce z tytułu ubezpieczenia w prywatnej instytucji ubezpieczeniowej – a nie w ramach świadczeń ze stosunku pracy – podlega opodatkowaniu tylko w Polsce.

Jednocześnie jednak, przedmiotowe odszkodowanie jest zwolnione od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy, ul. Jana Kazimierza 5, 85-035 Bydgoszcz po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.