Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0111-KDIB2-3.4011.283.2017.2.AB
z 2 lutego 2018 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 201 ze zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z 3 grudnia 2017 r. (data wpływu 5 grudnia 2017 r.), uzupełnionym pismem z 27 stycznia 2018 r. (data wpływu 30 stycznia 2018 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odsetek od zachowku zasądzonych wyrokiem sądowym - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 5 grudnia 2017 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odsetek od zachowku zasądzonych wyrokiem sądowym. Wniosek nie spełniał wymogów formalnych, dlatego w piśmie z 22 stycznia 2018 r. Znak: 0111-KDIB2-3.4011.283.2017.1.AB, 0111-KDIB2-3.4014.1.2017.1.AB, wezwano Wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku. Uzupełnienia dokonano pismem z 27 stycznia 2018 r. (data wpływu 30 stycznia 2018 r.).

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Sąd Apelacyjny prawomocnym wyrokiem z 23 lutego 2017 r. zasądził zapłatę zachowku na rzecz Wnioskodawcy w kwocie 59.365 zł. wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od 21 listopada 2011 r., które na dzień ostatniej raty osiągnęły kwotę 33.635 zł. Całość kwoty jaką zobowiązani do jej zapłaty M.M. i Z.M. przelali na konto Wnioskodawcy wyniosła 93.000 zł. Wnioskodawca dokonał zgłoszenia wpłat pieniężnych na rzecz zapłaty zachowku w ustawowym terminie na druku SD-Z2.

Wnioskodawca (kierując się interpretacjami Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 29 lipca 2009 r., Znak: ITPB2/436-70/09/TJ i z 3 czerwca 2016 r. Znak: ITPB2/4511-352/16/AB) miałby do zapłaty podatek tytułem osiągnięcia „innego dochodu” w związku z zasądzonymi na Jego rzecz odsetkami ustawowymi.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy od kwoty należnych Wnioskodawcy (zachowkobiercy), wpłaconych na Jego rzecz odsetek ustawowych zasądzonych wyrokiem od należnego zachowku, należy odprowadzić podatek jak od „innych dochodów”, czy jednak - jak uważa Wnioskodawca – są one zwolnione od podatku?

Zdaniem Wnioskodawcy, od odsetek ustawowych przyznanych wyrokiem nie należy pobierać podatku jak od „innych dochodów”, gdyż jest to niezgodne z przepisami oraz logiką prawniczą -wykaz zarzutów poniżej.

• Art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku od osób fizycznych, zgodnie z którym wolne od podatku dochodowego są: „inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku”.
• Uzasadniając: Orzeczone ustawowe odsetki, od żądanej kwoty głównej są ww. charakteru w związku z nieterminową zapłatą z tytułu zachowku.
• Orzecznictwo: „odsetki za opóźnienie stanowią swego rodzaju odszkodowanie lub zadośćuczynienie tego, że wierzyciel nie mógł z pieniędzy skorzystać wcześniej.”
• Orzeczone przez sąd odsetki ustawowe mogą podlegać podatkowi, gdy stanowią dochodzoną kwotę główną mającą źródło w pozasądowej czynności cywilnoprawnej, w związku z którą wcześniej nie odprowadzono należnego podatku, a która nie określiła wysokości odsetek i zgodnie z art. 359 § 2 Kodeksu cywilnego, należą się odsetki ustawowe, od których płaci się podatek. Również, ulegają podatkowi odsetki przyznane wyrokiem, gdy są „zwykłe” (np. od kredytu bankowego), czy „maksymalne”. Ww. podobna czynność cywilnoprawna nie zaszła w niniejszej sprawie, więc odsetki ustawowe, orzeczone na zasadzie art. 481 w zw. z art. 455 Kodeksu cywilnego, nie podlegają podatkowi. Sprzeciwiają się podatkowi poszczególne treści prawnicze, zawarte m.in w ww. interpretacjach indywidualnych, cyt.: „Odsetki stanowią bowiem formę odszkodowania za zwłokę w spełnianiu świadczeń pieniężnych”, „Odsetki za opóźnienie są skonstruowane przez ustawodawcę niezależnie od faktu poniesienia szkody przez wierzyciela, są w pewnym sensie elementem waloryzacji, ale spełniają również rolę kompensacji tego, że wierzyciel nie mógł z pieniędzy skorzystać wcześniej (...) Izabela Dyka, glosa do uchwały SN z dnia 31 stycznia 1994 r., III CZP184/93, publ. OSNC 1994/7-8/155 (...)”
• Więc, odsetki ustawowe stanowią formę odszkodowania lub zadośćuczynienia, bowiem wierzyciel może ponieść szkodę; spełniają rolę kompensacji tego, iż wierzyciel nie mógł z pieniędzy skorzystać wcześniej. Logiczne, w związku z zaistniałą szkodą, należy się odszkodowanie/zadośćuczynienie (kompensata uszczerbku), czyli niniejszym odsetki ustawowe przyznane od dłużnika wyrokiem na rzecz powoda.
• Ustawa oraz logika w związku z interakcją między Sądem a powodem (Wnioskodawca) nie dopuszcza okoliczności, gdzie strona powodowa może uzyskać „inny dochód” - sala rozpraw z pewnością nie jest miejscem uzyskiwania dochodu. Powód, co najwyżej odzyskuje od strony pozwanej zaległość (kwotę główną), który dochód - o ile nie wyłączony - można opodatkować.
• Logiczne, iż sąd przyznaje odsetki ustawowe jako zadośćuczynienie kompensujące uszczerbek na majątku wierzyciela, za okres w którym nie mógł dysponować swym majątkiem (zachowek) który mógłby dalej inwestować czerpiąc korzyści majątkowe np. z inwestycji w środki finansowe, jak lokaty, fundusze akcyjne, czy inne instrumenty przynoszące dochód.
• Nielogiczne, iż podatek pobierany jest od zachowkobiercy, gdy nie on, ale dłużni spadkobiercy osiągnęli korzyść majątkową, opóźniając zapłatę zachowku. Mianowicie, w okresie ok. 6 lat od dnia wezwania do zapłaty/pozwu kredytowali się jego pieniężną wartością, nie naliczając odsetek i innych stosownych opłat, od których z kolei nie odprowadzono stosownego podatku. Więc organ powinien - dla naliczenia podatku - obliczyć korzyść odniesioną przez pozwanych.
• Podatku, tutaj od odsetek, którego najwyraźniej wciąż poszukuje Organ Skarbowy, nie można więc nakładać m.in. na Wnioskodawcę - bo tak łatwiej.
• Nie będzie właściwym wskazywanie, iż spadkobiercy już zostali obciążeni odsetkami przez sąd, bowiem takie odsetki nie wykazują zbieżności z podatkiem.
• Podkreślić należy, iż nie można zamiennie opodatkować zachowkobiercy zamiast spadkobierców, faktycznie osiągających korzyść majątkową w związku z kredytowaniem się kwotą pieniężną z tytułu zachowku należnego innej osobie. Takie działanie organu, można zakwalifikować jako ukaranie zachowkobiercy za winę spadkobierców.
• Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych, podatkowi podlegają „orzeczenia sądów, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 i 2”.
• Ponieważ skutki wymienione w pkt 1 i 2 niniejszym nie wystąpiły, to obarczone błędem będzie uznanie Organu Skarbowego, iż powstał obowiązek podatkowy (art. 3 ust. 1 pkt 1 i 3), czy to w zw. z „chwilą dokonania czynności prawnej”, czy „z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu - od podmiotów opodatkowania określonych w art. 1 ust. 1 pkt 3”
• Podatkowi, sprzeciwia się okoliczność w której sąd, orzekając zasądził odsetki ustawowe, na rzecz powoda (zachowkobiercy) od pozwanych spadkobierców co potwierdza charakter odszkodowawczy, gdyż odszkodowanie/zadośćuczynienie zawsze należy się od władającego przedmiotem. Szkodę wyrządził nie przedmiot, lecz nim władający.

Wobec powyższego, Wnioskodawca stoi na stanowisku, iż przyznane wyrokiem odsetki ustawowe nie podlegają opodatkowaniu.

W uzupełnieniu wniosku z 27 stycznia 2018 r. (data wpływu 30 stycznia 2018 r.) Wnioskodawca
uściślił swoje stanowisko w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych, stwierdzając, że wpłacone na Jego rzecz odsetki ustawowe, zasądzone wyrokiem od należnego zachowku, nie podlegają obowiązkowi podatkowemu, jak od „innych dochodów”, gdyż:

• stanowią one „inne odszkodowanie lub zadośćuczynienie otrzymane na podstawie wyroku” (art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych), co w sposób wyraźny podkreśla okoliczność, pozostawienia odsetek ustawowych w prerogatywie Ministra Sprawiedliwości;
• polskie przepisy (ustawy) są kompletne - stosuje się ściśle, więc o ile ustawodawca posiada wiedzę o przepisach o odsetkach ustawowych, a nie zawarł w tych przepisach, czy ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych przepisów o naliczaniu od nich podatku, to oznacza, że podatek nie może być naliczany;
• okoliczność, gdy ustawodawca nazywa przychód odsetkami ustawowymi, określając przy tym ich procentowy wymiar, nie żądając przy tym podatku, o tyle przychód ten nie może być nazwany dochodem, czy też „innym dochodem” oraz nie może być objęty obowiązkiem podatkowym;
• odsetki ustawowe nie stanowią dochodu w związku z procesem o zachowek, czy z wpisem (opłata sądowa) od dochodzonej kwoty głównej (postępując przed sądem nie uzyskuje się dochodu);
• Organ we wcześniejszych interpretacjach (ciągłość) wskazywał, iż orzecznictwo, interpretuje odsetki ustawowe, jako „inne odszkodowanie lub zadośćuczynienie”;
• logika wskazuje, iż tymi „innymi…” nie sprecyzowanymi, odszkodowaniem lub zadośćuczynieniem, mogą być odsetki ustawowe (gdy ustawa nie wskazuje precyzyjnie, zainteresowany może interpretować przepis w sposób, aby spełnił on zakładany skutek);
• przyznanie przez sąd kwot (odsetek ustawowych) nie będących wynikiem działań pozasądowych, skutkujących uzyskaniem dochodu, świadczy, o charakterze „innego odszkodowania lub zadośćuczynienia”.
  
  

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 2032 ze zm., dalej „updof”), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.

Stosownie do art. 11 ust. 1 updof, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Rodzaje źródeł przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 updof, gdzie między innymi w pkt 9 wymieniono „inne źródła”.

W myśl art. 20 ust. 1 updof, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Należy podkreślić, że użyte w konstrukcji art. 20 ust. 1 updof, sformułowanie „w szczególności” świadczy o przykładowym katalogu przychodów z innych źródeł. Oznacza to, że przychodami z innych źródeł są także inne przychody, niewymienione wprost w tym przepisie.

Tym samym uznaje się że katalog ten nie jest katalogiem zamkniętym. W związku z tym, każde świadczenie mające realną korzyść finansową, o ile nie stanowi konkretnej kategorii przychodu zaliczanego do jednego ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8, jest dla świadczeniobiorcy przychodem z innych źródeł.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że Sąd Apelacyjny, prawomocnym wyrokiem z 23 lutego 2017 r., zasądził na rzecz Wnioskodawcy zapłatę zachowku w kwocie 59.365 zł. wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od 21 listopada 2011 r., które na dzień ostatniej raty osiągnęły kwotę 33.635 zł. Wnioskodawca dokonał zgłoszenia wpłat pieniężnych na rzecz zapłaty zachowku w ustawowym terminie na druku SD-Z2.

Instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 i § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 459 ze zm.). Przepis ten stanowi, że jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

Odsetki wypłacone w związku z opóźnieniem wypłaty danego świadczenia nie są wliczane do wartości tego świadczenia. Zgodnie bowiem z treścią art. 20 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 155) – do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego. Przepis ten ma zastosowanie do odsetek ustawowych, z którymi zasądzono świadczenia główne.

Należy przy tym wskazać, że odsetki są świadczeniem ubocznym, pozostającym w ścisłym związku z należnością główną, jednak źródło ich powstania różni się zasadniczo od źródła powstania długu głównego. Dlatego też nie można utożsamiać odsetek z odszkodowaniem, zadośćuczynieniem czy też innym świadczeniem (naprawieniem szkody). Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego – są skutkiem niewykonania zobowiązań.

Potwierdza to orzecznictwo sądów powszechnych, zgodnie z którym „Roszczenie odsetkowe nie jest częścią składową roszczenia głównego, gdyż opiera się na odrębnym stanie faktycznym oraz odrębnej podstawie materialnoprawnej. Roszczenie o odsetki za opóźnienie (art. 481 Kodeksu cywilnego) jest więc roszczeniem innym niż roszczenie deliktowe” (por. uchwała SN z dnia 31 stycznia 1994 r. III CZP 184/93, publ. OSNC 1994/7-8/155).

Z tych względów wyłączenie z opodatkowania należności głównej nie oznacza, że wolne od podatku są także odsetki od niej naliczone. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych – co do zasady – nie przewiduje zwolnienia od podatku odsetek.

Zwolnienie od podatku dochodowego otrzymanych odsetek przysługuje tylko wówczas, gdy przepis ustawy zawiera w tym przedmiocie (konkretnie odnosi się do odsetek) – wyraźne zwolnienie. Ustawodawca nie pomija bowiem odsetek w zwolnieniach, jeżeli uznaje zasadność ich zwolnienia w odniesieniu do dóbr, które w ocenie ustawodawcy zasługują na szczególną ochronę.

Z uwagi na to, że w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych brak jest regulacji, które zwalniałyby od podatku odsetki z tytułu zachowku, przyjąć należy, iż podlegają one opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Podsumowując, mając na uwadze przedstawione zdarzenie przyszłe oraz powołane przepisy prawa podatkowego należy stwierdzić, że zasądzone ustawowe odsetki od zachowku mają charakter uboczny względem świadczenia głównego (zachowku) i stanowią przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 updof podlegający opodatkowaniu na ogólnych zasadach według skali podatkowej określonej w art. 27 ust. 1 updof.

W świetle powyższego nie można zgodzić się z Wnioskodawcą, że odsetki ustawowe stanowią formę odszkodowania lub zadośćuczynienia, i jako takie na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b updof objęte są zwolnieniem od podatku dochodowego od osób fizycznych przewidzianym dla odszkodowań.

Wobec powyższego, stanowisko Wnioskodawcy należy uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Odnosząc się do powołanych we wniosku interpretacji indywidualnych należy wskazać, że interpretacje dotyczą konkretnej i indywidualnej sprawy podatnika w określonym stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym i w tej danej sprawie rozstrzygnięcia w nich zawarte są wiążące.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k–14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach, ul. Prosta 10, 25-366 Kielce - w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2017 r., poz. 1369 ze zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.