Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0114-KDIP4.4012.83.2018.1.AKO
z 6 kwietnia 2018 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r. poz. 201, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 5 lutego 2018 r. (data wpływu 9 lutego 2018 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania czynności nabycia wierzytelności od pasażera względem przewoźnika lotniczego – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 9 lutego 2018 r. wpłynął do tutejszego organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania czynności nabycia wierzytelności od pasażera względem przewoźnika lotniczego.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca jest spółką prawa handlowego, osobą prawną i podmiotem krajowym w rozumieniu art. 3 pkt 11 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa. Wnioskodawca przez wiele lat prowadził przeważającą działalność gospodarczą w zakresie pozostałych form udzielania kredytów (64.92.Z), obecnie przedmiotem działalności przedsiębiorcy jest: handel hurtowy (46.90.Z), działalność usługowa w zakresie informacji (63), finansowa działalność usługowa z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszów emerytalnych (64), działalność związana z obsługą rynku nieruchomości (68), działalność firm centralnych (head offices), doradztwo związane z zarządzaniem (70), reklama, badanie rynku i opinii publicznej (73), wynajem i dzierżawa (77).

Wnioskodawca zamierza rozpocząć działalność w zakresie nabywania wierzytelności od osób fizycznych z tytułu odszkodowań za opóźnione i odwołane loty, do których znajduje zastosowanie Rozporządzenie nr 261/2004 WE (dalej także jako: „Rozporządzenie UE”).

Przedmiotem umowy cesji będzie wierzytelność Cedenta (pasażera) względem potencjalnego dłużnika – przewoźnika lotniczego, wynikająca z potencjalnego niedotrzymania warunków umowy przewozu przez przewoźnika lotniczego.

Dowodem na zawarcie umowy przewozu lotniczego będzie potwierdzona rezerwacja, karta pokładowa lub inny dokument potwierdzający zakup biletu lotniczego, wraz z oświadczeniem uczestnictwa w danym locie oraz faktu jego opóźnienia.

Wierzytelności będą nabywane przez Cesjonariusza we własnym imieniu, na własny rachunek i na własne ryzyko oraz za własne środki.

Cena za wierzytelność będzie ustalana indywidualnie, z uwagi na wiele czynników wpływających na stopień ryzyka związany z wierzytelnością między innymi takich jak: długotrwałość dochodzenia wierzytelności, ryzyko niewypłacalności dłużnika a także jej potencjalną wartość, wstępne szacunki wskazują że będzie to przedział między 30-80% wartości potencjalnego roszczenia.

Zapłata ceny będzie następować w ciągu trzech dni roboczych od chwili uzyskania przez Wnioskodawcę informacji dotyczących parametrów niezbędnych do ustalenia wysokości wymagalnej wierzytelności. Jest to wszakże niezależne od tego, że zawarcie umowy nastąpi w sposób stanowczy i ostateczny, a w konsekwencji dojdzie do bezwarunkowego przeniesienia wierzytelności.

Wnioskodawca ma odpowiednie doświadczenie i zaplecze finansowe umożliwiające realizację planowanej działalności w sposób opisany we wniosku.

W załączeniu Spółka przedkłada wzór umowy, którym zamierza się posługiwać Wnioskodawca.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy nabycie wierzytelności przez Wnioskodawcę od pasażera względem przewoźnika lotniczego, mającej swe źródło w przepisie art. 7 rozporządzenia UE, objęte będzie podatkiem od towarów i usług w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 8 ust. 1 ustawy o podatku VAT, zważywszy, że nabycie nastąpi w sposób definitywny w chwili zawarcia umowy, we własnym imieniu, na własny rachunek i ryzyko?

Zdaniem Wnioskodawcy, nabycie wierzytelności należącej do pasażera względem przewoźnika lotniczego, w tym nade wszystko roszczenia o zapłatę odszkodowania, o którym mowa w art. 7 rozporządzenia UE, nie jest usługą w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 8 ust. 1 ustawy o podatku VAT, a w konsekwencji nie podlega podatkowi od towarów i usług.

W pierwszym rzędzie należy podkreślić, że z art. 510 par. 1 KC wynika, że przelew jest czynnością prawną przyczynową, kauzalną. Zgodnie z tym przepisem umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności w trybie przelewu jest skutkiem umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności.

W zdarzeniu przyszłym ma dojść do definitywnego przeniesienia prawa do roszczenia odszkodowawczego w chwili zawarcia umowy, nie zaś do takiego ukształtowania stosunku prawnego, w którym cedent nie przenosi na cesjonariusza swojej wierzytelności, a jedynie upoważnia go do występowania wobec dłużnika jako cesjonariusza, po to, aby wyegzekwować wierzytelność pieniężną na rachunek cedenta.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT „przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również: 1) przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej (...)”.

W myśl zaś art. 43 ust. 1 ustawy o VAT zwalnia się od podatku: 1) usługi wymienione w załączniku nr 4 do ustawy o VAT. Załącznik nr 4 „Wykaz usług zwolnionych od podatku” w pozycji 3 wymienia Sekcję J obejmującą usługi tej sekcji, ale tylko te wymienione w załączniku, bo oznaczone symbolem PKWiU ex 65-67, tj. Usługi pośrednictwa finansowego, z wyłączeniem m.in.: usług ściągania długów oraz faktoringu (pkt 5).

Warto zwrócić uwagę, że w opisywanym przypadku nabycie wierzytelności wiązać się będzie z istotnym ryzykiem, ponieważ na etapie dokonywania transakcji nie jest przesądzone zarówno istnienie wierzytelności, jak również jej wysokość. Wynika to przede wszystkim z faktu, że roszczenie, o którym mowa w art. 7 rozporządzenia UE uzależnione jest od licznych okoliczności pozostających poza kontrolą stron transakcji, w tym w szczególności, jak stanowi art. 5 ust. 3 rozporządzenia UE, tym, czy przewoźnik jest w stanie dowieść zaistnienia nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków. Z punktu widzenia Wnioskodawcy niewiadomą pozostaje również fakt wysokości odszkodowania, ponieważ może zdarzyć się tak, że przedstawiane na etapie zawarcia umowy okoliczności dotyczące odległości lotu (art. 7 ust. 1 lit. a-c rozporządzenia UE), czy też okresu opóźnienia lotu okażą się, w zderzeniu z oficjalnymi rejestrami przedstawionymi przez przewoźnika, niezasadne, co wpłynie automatycznie na niższą wartość wierzytelności, czy też w ogóle brak jej istnienia.

Wysokość wynagrodzenia będzie miała charakter rynkowy, będzie ustalana indywidualnie i każdorazowo z uwzględnieniem różnych czynników, ale nade wszystko czynnika podstawowego, tj. immanentnie związanego z wierzytelnością ryzyka, że przewoźnik lotniczy będzie mógł się ekskulpować z przyczyn, które w istocie pozostają dla stron transakcji niewiadomą, a ponadto są często przedmiotem rozbieżności orzeczniczych (np. strajk pilotów) lub co najmniej bardzo dyskusyjne (np. czy zła pogoda była na tyle zła, że uniemożliwiała planowany przylot).

W wyroku NSA z dnia 19 marca 2012 r., I FPS 5/11, wydanym w składzie siedmiu sędziów, sformułowano tezę, że „transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 8 ust. 1 ustawy o podatku VAT, ze względu na fakt, że w takim przypadku nie mamy do czynienia z zobowiązaniem się przez usługodawcę do ściągnięcia długu w zamian za wynagrodzenie”.

Jeszcze szerszą tezę wyraził jak się wydaje Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku w sprawie C-93/10 z dnia 27 października 2011 r., wskazując, że cesjonariusz wierzytelności nie otrzymuje od cedenta żadnego wynagrodzenia, w związku z czym nie dokonuje czynności z zakresu działalności gospodarczej w rozumieniu art. 4 VI Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE L Nr 347, poz.1, dalej także jako „Dyrektywa UE”). Zauważono tam oczywiście, że istnieje różnica między wartością nominalną, a ceną sprzedaży, lecz różnica ta nie stanowi wynagrodzenia, lecz odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży, która jest uzależniona od wątpliwych perspektyw na ich spłatę i zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużników.

W wyroku NSA z dnia 25 kwietnia 2012 r., I FSK 176/12, przyjęto, że opodatkowaniu VAT nie podlega transakcja nabycia wierzytelności trudnych po cenie niższej od ich wartości nominalnej, jeżeli cena ta odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość na moment nabycia.

Przyjąć należy, że stanowisko to jest ugruntowane. Vide: wyrok NSA z 5 czerwca 2014 r., I FSK 1130/13, czy też interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 12 listopada 2014 r., IPPP2/443-998/14-2/MT lub interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 7 lutego 2014 r., IBPP3/443-1381/13/EJ.

Biorąc pod uwagę powyższe, Spółka zajmuje stanowisko jak na wstępie.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2017 r. poz. 1221, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zakres tych czynności sformułowany został odpowiednio w art. 7 oraz w art. 8 ww. ustawy.

I tak, na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…). Przy czym towarami – w myśl art. 2 pkt 6 cyt. ustawy – są rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Natomiast przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 – stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy o VAT – rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Z tak szeroko sformułowanej definicji wynika, że przez świadczenie usług należy przede wszystkim rozumieć określone zachowanie podatnika na rzecz odrębnego podmiotu, które zasadniczo wynika z dwustronnego stosunku zobowiązaniowego, zakładającego istnienie podmiotu będącego odbiorcą (nabywcą usługi), jak również podmiotu świadczącego usługę. Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu.

Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, że nie każde powstrzymanie się od działania, czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy.

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 cyt. ustawy).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. wyrok z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise), przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Wobec powyższej analizy, dostawa towarów lub świadczenie usług podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie, oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Z opisu zdarzenia przyszłego przedstawionego w złożonym wniosku wynika, że Wnioskodawca zamierza rozpocząć działalność w zakresie nabywania wierzytelności od osób fizycznych z tytułu odszkodowań za opóźnione i odwołane loty, do których znajduje zastosowanie Rozporządzenie nr 261/2004 WE (Rozporządzenie UE). Przedmiotem umowy cesji będzie wierzytelność Cedenta (pasażera) względem potencjalnego dłużnika – przewoźnika lotniczego, wynikająca z potencjalnego niedotrzymania warunków umowy przewozu przez przewoźnika lotniczego. Dowodem na zawarcie umowy przewozu lotniczego będzie potwierdzona rezerwacja, karta pokładowa lub inny dokument potwierdzający zakup biletu lotniczego, wraz z oświadczeniem uczestnictwa w danym locie oraz faktu jego opóźnienia. Wierzytelności będą nabywane przez Cesjonariusza we własnym imieniu, na własny rachunek i na własne ryzyko oraz za własne środki. Cena za wierzytelność będzie ustalana indywidualnie, z uwagi na wiele czynników wpływających na stopień ryzyka związany z wierzytelnością między innymi takich jak: długotrwałość dochodzenia wierzytelności, ryzyko niewypłacalności dłużnika a także jej potencjalną wartość, wstępne szacunki wskazują że będzie to przedział między 30-80% wartości potencjalnego roszczenia. Zapłata ceny będzie następować w ciągu trzech dni roboczych od chwili uzyskania przez Wnioskodawcę informacji dotyczących parametrów niezbędnych do ustalenia wysokości wymagalnej wierzytelności. Jest to wszakże niezależne od tego, że zawarcie umowy nastąpi w sposób stanowczy i ostateczny, a w konsekwencji dojdzie do bezwarunkowego przeniesienia wierzytelności.

W odniesieniu do przedstawionego opisu wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą opodatkowania ww. nabycia wierzytelności przez Spółkę od pasażera względem przewoźnika lotniczego.

W tym miejscu wskazać należy, że wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r. poz. 459, z późn. zm.), zwanej dalej K.c.

Stosownie do treści art. 509 § 1 K.c., wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki – § 2 ww. artykułu.

Jak stanowi art. 510 § 1 K.c., umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Przelew wierzytelności jest swoistą konstrukcją prawną, przewidzianą w ogólnych zasadach zobowiązań prowadzącą do zmiany osoby wierzyciela, podczas gdy przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam. Umowy cesji wierzytelności należą do czynności prawnych rozporządzających o skutkach zbliżonych do umowy przenoszącej własność. Dodać należy, że cesja nie ma formy samoistnej umowy, dlatego też dla jej realizacji musi być dokonana czynność cywilnoprawna, na podstawie której nastąpi przeniesienie wierzytelności.

Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na podstawie której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta. Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja będzie miała charakter odpłatny).

Umowa cesji wierzytelności wypełnia znamiona określone w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, polega bowiem na przeniesieniu prawa do wartości niematerialnych i prawnych, w związku z tym stanowi świadczenie usług w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Z punktu widzenia nabywcy wierzytelności do świadczenia usług dochodzi już w momencie samego nabycia wierzytelności, obojętnie czy nabycie zostało dokonane w celu windykacji tej wierzytelności przez samego nabywcę, czy też innego jej wykorzystania do celów prawno-gospodarczych. Celem nabycia cudzej wierzytelności nie musi być jej odsprzedaż, ale także inne wykorzystanie do celów prawno-gospodarczych przez nabywcę. Sposób wykorzystania nabytej wierzytelności może decydować o charakterze usługi nie zaś o istocie czynności prawnej, jaką jest nabycie cudzej wierzytelności. Zatem usługą na rzecz cedenta jest nabycie wierzytelności danego podmiotu w celu jej wykorzystania do operacji prawno-podatkowych.

Zatem zakup wierzytelności stanowi usługę polegającą na przeniesieniu wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku osoby trzeciej na mocy umowy zawartej między zbywcą wierzytelności (cedentem), a jej nabywcą (cesjonariuszem). Oznacza to, że w takim przypadku nabywca wierzytelności świadczy na rzecz jej zbywcy usługę, której celem jest uwolnienie sprzedawcy od ciężaru egzekwowania wierzytelności. Jednakże jak wskazano na wstępie ww. usługa podlega opodatkowaniu wówczas, gdy jest świadczona odpłatnie.

Powyższe rozumienie przelewu wierzytelności jako usługi znajduje potwierdzenie w wyrokach polskich sądów administracyjnych. Przykładowo w orzeczeniu z dnia 6 listopada 2009 r., sygn. akt I SA/Po 628/09 WSA w Poznaniu stwierdził: „Biorąc pod uwagę powyższe Sąd podziela pogląd organów podatkowych, że wierzytelność nie jest towarem, a zakup wierzytelności jest usługą. Istotą tej usługi jest zdjęcie z dotychczasowego wierzyciela (zbywcy) ciężaru egzekucji, czy też niewypłacalności dłużnika. Usługa ta wyraża się w tym, że usługodawca uzyskuje zysk generowany „kosztem zbywcy”. Zbywca w tym wypadku otrzymuje za wierzytelność cenę niższą od jej wartości nominalnej. Z drugiej strony zbywca uzyskuje konkretne świadczenie w postaci zdjęcia z niego: ryzyka niewypłacalności dłużnika, konieczności prowadzenia postępowania egzekucyjnego, czy też opóźnień związanych z egzekwowaniem gotówki. Przenosząc powyższe rozważania na grunt analizowanej sprawy należy podkreślić, że stosunek cywilnoprawny pomiędzy zbywcą i nabywcą wierzytelności kończy się po dokonaniu tej czynności prawnej. Po zbyciu wierzytelności, zbywca nie ma wpływu na dalszy byt wierzytelności i nie jest zainteresowany dalszym postępowaniem nabywcy w tym względzie. Nie można więc przyjąć, że usługa trwa od chwili nabycia wierzytelności do czasu jej zbycia albo wyegzekwowania”.

W kwestii nabycia wierzytelności trudnych po cenie niższej od ich wartości nominalnej wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 27 października 2011 r., w sprawie C-93/10 Finanzamt Essen-NordOst przeciwko GFKL Financial Services AG. W powyższym orzeczeniu TSUE wskazał, że „Artykuł 2 pkt 1 i art. 4 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych – wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania wspomnianej dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży”. W pkt 25 ww. orzeczenia, Trybunał wskazał, że „Różnica między wartością nominalną cedowanych wierzytelności a ceną ich sprzedaży nie stanowi bowiem wynagrodzenia za tego rodzaju usługę, lecz odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży, która jest uzależniona od wątpliwych perspektyw na ich spłatę i zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużników”.

Podkreślić należy, że ww. wyrok TSUE odwołuje się do wierzytelności „trudnych”, tj. wymagalnych, o wątpliwej perspektywie spłaty. W analizowanej sprawie przedmiotem nabycia będą z reguły wierzytelności niewymagalne, tj. przed nadejściem terminu ich wymagalności. Jak bowiem wynika z wniosku „(…) w opisywanym przypadku nabycie wierzytelności wiązać się będzie z istotnym ryzykiem, ponieważ na etapie dokonywania transakcji nie jest przesądzone zarówno istnienie wierzytelności, jak również jej wysokość. Wynika to przede wszystkim z faktu, że roszczenie, o którym mowa w art. 7 rozporządzenia UE uzależnione jest od licznych okoliczności pozostających poza kontrolą stron transakcji, w tym w szczególności, jak stanowi art. 5 ust. 3 rozporządzenia UE, tym, czy przewoźnik jest w stanie dowieść zaistnienia nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków. Z punktu widzenia Wnioskodawcy niewiadomą pozostaje również fakt wysokości odszkodowania, ponieważ może zdarzyć się tak, że przedstawiane na etapie zawarcia umowy okoliczności dotyczące odległości lotu (art. 7 ust. 1 lit. a-c rozporządzenia UE), czy też okresu opóźnienia lotu okażą się, w zderzeniu z oficjalnymi rejestrami przedstawionymi przez przewoźnika, niezasadne, co wpłynie automatycznie na niższą wartość wierzytelności, czy też w ogóle brak jej istnienia”.

W odniesieniu do powyższego nie można uznać, że wierzytelności opisane we wniosku stanowią wierzytelności „trudne”, o których mowa w ww. orzeczeniu TSUE w sprawie C-93/10. Przede wszystkim w stosunku do wierzytelności niewymagalnych – a więc będących przedmiotem wniosku – nie można z całą pewnością stwierdzić, że zostaną spłacone po terminie lub nie zostaną spłacone w ogóle, gdyż termin ich spłaty jeszcze nie nastąpił. Jak sama stwierdza Spółka „nie jest przesądzone zarówno istnienie wierzytelności, jak również jej wysokość”, co oznacza, że wierzytelności te będą nabywane przed nadejściem terminu ich wymagalności. Z powyższego nie można wnioskować, że nabywane wierzytelności są „trudne”. W tak opisanej sytuacji dłużnik (tj. przewoźnik lotniczy) ma jeszcze czas na podjęcie stosownych działań wobec wierzyciela (tj. pasażera). Ponadto fakt, że Wnioskodawca będzie nabywał wierzytelności za wartość niższą niż ich wartość nominalna, nie świadczy o tym, że będą to wierzytelności „trudne”. Pomiędzy wartością nominalną a ceną nabycia istnieć będzie różnica (jak wskazała Spółka cena za wierzytelność zawierać się będzie w przedziale 30-80% wartości potencjalnego roszczenia), jednakże w tym przypadku nie odzwierciedla ona rzeczywistej wartości ekonomicznej tej wierzytelności w chwili sprzedaży. Na cenę tę może wpłynąć możliwość długotrwałego dochodzenia wierzytelności od przewoźnika, ewentualna jego niewypłacalność czy potencjalna wartość wierzytelności, jednak czynniki te nie przesądzają o wątpliwych perspektywach na spłatę czy zwiększonym ryzyku wypłacalności dłużników. Należy bowiem zauważyć, że nabycie każdej wierzytelności wiąże się z pewnym ryzykiem w zakresie spłaty. O tym, że nabywane wierzytelności będą trudne nie przesądza również fakt, że wysokość tych wierzytelności nie jest znana (a więc może ulegać zmianom).

Z uwagi na powyższe wyjaśnienia należy stwierdzić, że w okolicznościach przedstawionych we wniosku czynność nabycia wierzytelności przez Wnioskodawcę należy uznać za świadczenie usług w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, podlegające opodatkowaniu tym podatkiem. Mamy tu bowiem do czynienia ze świadczeniem usługi przez nabywcę niewymagalnych wierzytelności (Spółkę) na rzecz Zbywcy wierzytelności (pasażera), polegającą na uwolnieniu sprzedawcy od wykonywania czynności związanych ze ściąganiem długu i ryzyka jego nieściągnięcia. Zbywcy zostaje zaoszczędzone ryzyko i koszty posiadania takich wierzytelności, zostaje on „wyręczony” w czynnościach podejmowanych w celach dochodzenia długu. Zbywca nie musi podejmować żadnych działań zmierzających do zaspokojenia swoich należności od dłużnika takich jak choćby monity. Ponadto ww. usługa będzie świadczona odpłatnie, gdyż różnica między ostateczną wartością zakupu wierzytelności a wartością nominalną stanowić będzie dla Wnioskodawcy wynagrodzenie z tytułu świadczenia usług.

Wobec powyższego należy uznać, że w odniesieniu do wierzytelności, co do których nie nadszedł termin ich wymagalności, Wnioskodawca nie będzie nabywał wierzytelności „trudnych”, o których mowa w ww. wyroku TSUE w sprawie C-93/10 i w związku z tym nabycie wierzytelności w okolicznościach wskazanych we wniosku będzie stanowiło odpłatne świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, a tym samym będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT na podstawie art. 5 ust. 1 tej ustawy.

Podsumowując, nabywanie wierzytelności przez Wnioskodawcę od Zbywcy, za cenę niższą od wartości nominalnej, dokonywane przez Spółkę będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy o VAT.

W konsekwencji stanowisko Wnioskodawcy w zakresie przedstawionego zdarzenia przyszłego należało uznać za nieprawidłowe.

Jednocześnie należy zaznaczyć, że zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej wyczerpujący opis stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego winien wynikać z wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej, a nie z załączonych do niego dokumentów, w związku z czym nie były one przedmiotem merytorycznej analizy.

W odniesieniu natomiast do wskazanych przez Wnioskodawcę interpretacji indywidualnych: sygn. IPPP2/443-998/14-2/MT oraz sygn. IBPP3/443-1381/13/EJ, należy podkreślić, że zostały one potraktowane jako element argumentacji Wnioskodawcy, są to jednak rozstrzygnięcia odnoszące się do indywidualnych spraw i zapadły w odmiennych do przedstawionej w złożonym wniosku sytuacjach. Opisy przedstawione w powołanych interpretacjach różnią się w sposób znaczny od zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Spółkę w złożonym wniosku. Przede wszystkim w powołanych interpretacjach przedmiotem nabycia wnioskodawców były wierzytelności trudne. W niniejszej sprawie natomiast – jak wykazano powyżej – przedmiotem nabycia Spółki nie będą wierzytelności trudne. Również powołane wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego nie znajdują zastosowania w przedmiotowej sytuacji, gdyż – podobnie jak ww. interpretacje – zapadły w odmiennych od przedstawionej przez Spółkę okolicznościach. Zatem powołane przez Spółkę interpretacje oraz wyroki nie mogą stanowić podstawy przy rozstrzyganiu w niniejszej sprawie.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.
   
   

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2017 r. poz. 1369, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.