Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0111-KDIB3-1.4012.495.2018.4.ICz
z 28 września 2018 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2018 r., poz. 800 z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku 19 czerwca 2018 r. (data wpływu 22 czerwca 2018r.), uzupełnionym pismem z 27 sierpnia 2018 r. (data wpływu 29 sierpnia 2018 r.), o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania nabycia wierzytelności oraz zastosowania zwolnienia podmiotowego – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 22 czerwca 2018 r. złożono ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej dot. m.in. podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania nabycia wierzytelności oraz zastosowania zwolnienia podmiotowego.

Ww. wniosek został uzupełniony pismem z 27 sierpnia 2018 r. (data wpływu 29 sierpnia 2018 r.), przesłanym w związku z wezwaniem tut. organu z 16 sierpnia 2018 r. znak: 0111-KDIB3-1.4012.495.2018.2.ICz, 0111-KDIB2-2.4014.89.2018.3.PB.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca jest przedsiębiorcą zwolnionym z podatku VAT na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. W najbliższym czasie zamierza poszerzyć prowadzoną przez siebie działalność gospodarczą. Zamierza nabywać wierzytelności trudne, po ustalonej cenie przez strony umowy, dotyczące roszczeń odszkodowawczych, przede wszystkim majątkowych, transportowych, zdrowotnych.

Transakcje będą zawierane głównie z osobami fizycznymi, ale Wnioskodawca nie wyklucza sporadycznych transakcji zakupu wierzytelności od przedsiębiorcy często zdarza się, iż poszkodowani otrzymują od ubezpieczycieli odszkodowanie w znacznie zaniżonej kwocie i nie dochodzą większych roszczeń. Rezygnacja przez poszkodowanych z dalszego dochodzenia odszkodowania najczęściej podyktowana jest przyjętym przez nich zapatrywaniem, zgodnie z którym uzyskanie odszkodowania w zadowalającej wysokości jest mało prawdopodobne lub będzie związane z kosztownym i długotrwałym postępowaniem sądowym. Od takich osób Wnioskodawca będzie nabywać wierzytelności w drodze umowy cesji. Cena wierzytelności będzie ustalona poniżej jej wartości nominalnej i uzależniona będzie od ryzyka oraz ewentualnych kosztów odzyskania odszkodowań od ubezpieczycieli.

Cesja podpisana przez Wnioskodawcę z cedentem będzie miała charakter definitywny, cedent pozbędzie się prawa do dysponowania tą wierzytelnością, nie będzie już mógł dochodzić tego odszkodowania we własnym imieniu i na własną rzecz.

Wnioskodawca natomiast zakupi wierzytelność na własne ryzyko i we własnym imieniu. Najpierw polubownie będzie próbować odzyskać wyższą kwotę odszkodowania od ubezpieczyciela. Jeśli to nie przyniesie skutku, to w wielu przypadkach będzie się domagać tego odszkodowania drogą sądową. Rezultat może być różny: Wnioskodawca może odzyskać pieniądze, lub może ich w ogóle nie otrzymać to jest ryzyko Wnioskodawcy. Na etapie nabycia wierzytelności jej nominalna wartość nie będzie odzwierciedlać rzeczywistej ekonomicznej wartości, ponieważ ekonomiczna wartość odszkodowania zostanie ustalona w toku polubownej umowy z ubezpieczycielem lub w toku postępowania sądowego.

Uzyskane przez Wnioskodawcę świadczenia będą wpływały wyłącznie na jego rzecz i na jego konto. Cena zakupu wierzytelności nie będzie zawierać żadnego wynagrodzenia, ani jakichkolwiek innych świadczeń na rzecz zbywcy, poza ceną nabycia wierzytelności. Nie będzie możliwe przeniesienie zwrotne nabytych wierzytelności.

W piśmie z 27 sierpnia 2018 r. Wnioskodawca uzupełnił opis sprawy i wyjaśnił, co następuje:

1. Nabywane przez Wnioskodawcę wierzytelności opisane w zdarzeniu przyszłym, będą wymagalne w dacie ich nabycia.
2. Czynności, które Wnioskodawca zamierza świadczyć w ramach umowy o nabycie wierzytelności nie będą nosić cech usług doradczych. Nabywanie przez Wnioskodawcę wierzytelności trudnych, przyjmie postać umowy sprzedaży.
3. W ramach wykonywanych przez Wnioskodawcę czynności nie świadczy oraz nie zamierza świadczyć usług prawniczych.
4. Wnioskodawca oświadcza, że nie wykonuje oraz nie zamierza wykonywać czynności wymienionych w art. 113 ust. 13 ustawy z ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2017 r., poz. 1221 z późn.zm.).
   
   

W związku z powyższym opisem, w zakresie podatku od towarów i usług, zadano następujące pytania (oznaczenie pytań jak we wniosku):

1. Czy nabycie wierzytelności, zgodnie z przedstawionym przez Wnioskodawcę zdarzeniem przyszłym, jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?
2. Czy nabycie wierzytelności, zgodnie z przedstawionym przez Wnioskodawcę zdarzeniem przyszłym, będzie mieć wpływ na limit zwolnienia z VAT, o którym mowa w art. 113 ust. 1 ustawy VAT?
   
   

Stanowisko Wnioskodawcy w zakresie podatku od towarów i usług:

Ad. 1

Wnioskodawca stoi na stanowisku, iż nabycie przez niego wierzytelności zgodnie z przedstawionym zdarzeniem przyszłym, nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdyż nie będzie to stanowić czynności opodatkowanej VAT, o których mowa w art. 5 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Brak opodatkowania podatkiem od towarów i usług będzie dotyczył zarówno otrzymania przez Wnioskodawcę przelewu od cedenta wierzytelności zgodnie z umową cesji, jak i ewentualnego późniejszego odzyskania przez Wnioskodawcę odszkodowania od ubezpieczyciela.

Na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług opodatkowaniu podlegają:

• odpłatna sprzedaż towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju
• eksport towarów,
• import towarów na terytorium kraju,
• wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju.
• wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów,
  
  

Przez świadczenie usług zgodnie z art. 8 ust. 1 ww. ustawy rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej. Osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej. Które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy, w tym również:

• przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę w jakiej dokonano czynności prawnej;
• zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
• świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa;
  
  

Z przedstawionych wyżej przepisów wynika, iż koniecznym warunkiem do uznania świadczenia usług za odpłatne, jest wypłacone wynagrodzenie

Wierzytelności przedstawione w zdarzeniu przyszłym, Wnioskodawca będzie nabywać na własne ryzyko i bez żadnego dodatkowego wynagrodzenia. W umowie cesji nie będzie zobowiązywać się do wykonania na rzecz cedenta żadnej usługi, ani żadnych innych świadczeń. Gdy dochodzi do nabycia wierzytelności przez cesjonariusza od cedenta za umówioną cenę (np. mniejszą od nominalnej wartości), i nie ustalono między stronami żadnego wynagrodzenia z tytułu nabycia tej wierzytelności. - czynność ta nie stanowi odpłatnej usługi i nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Stanowisko powyższe potwierdza Europejski Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z dnia 27 października 2011r w sprawie Gfkl Financial Services AG sygn. akt C-93/10. W wyroku tym stwierdzono, iż podmiot który nabywa na własne ryzyko wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej.

Powyższy wyrok TSUE uwzględnił Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sędziów z 19.03.2012 r. Sąd orzekł, że transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej po cenie niższej od jej wartości nominalnej nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Dodatkowo Sąd wskazał: „przyjąć zatem należy, że podstawowym i koniecznym warunkiem do uznania transakcji za odpłatna usługę, a więc czynność opodatkowaną jest wystąpienie wynagrodzenia bezpośrednio związanego z tą czynnością, rzeczywiście otrzymanego (bądź należnego), jako świadczenia wzajemnego za wykonaną usługę”.

Podobne stanowisko zajmują organy skarbowe:

W interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 05.12.2013 r. IPPP1/443-123/10/13-6/S/EK stwierdzono m.in. „zapłata ceny za wierzytelność nie stanowi wynagrodzenia za usługę, lecz odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość tych wierzytelności w chwili sprzedaży, która uzależniona jest od wątpliwych perspektyw na ich spłatę i zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużników w przypadku bowiem umów cesji wierzytelności. Gdy dochodzi do nabycia wierzytelności przez cesjonariusza od cedenta za umówioną cenę - niższą niż nominalna wartość tej wierzytelności - i nie ustalono między stronami żadnego wynagrodzenia z tytułu tak określonej usługi nabycia wierzytelności, czynność ta w sytuacji gdy umowa jest zawarta na własne ryzyko cesjonariusza (nabywcy) nie stanowiąc odpłatnej usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, nie podlega opodatkowaniu”.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 20.09.2017r. 0111-KDIB3-1.4012.280.2017.2.KO również potwierdził tą linię orzecznictwa przychylając się do stanowiska podatnika: „w związku z tym, stosownie do art. 5 ust. 1 ustawy o VAT, nabycie wierzytelności na podstawie przepisów kodeksu cywilnego nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Opisana w modelu 1 transakcja dotyczy jedynie przelewu wierzytelności z cedenta na cesjonariusza. Skoro wnioskodawca wyraźnie wskazał, że nie dojdzie do przekazywania żadnego wynagrodzenia dla wnioskodawcy w związku z nabyciem wierzytelności nabywając we własnym imieniu i na własny rachunek cudzą wierzytelność wnioskodawca wejdzie w miejsce dotychczasowego wierzyciela, a relacje ze zbywcą wierzytelności zakończą się w momencie zakupy wierzytelności i zapłaty ceny. Wnioskodawca nie będzie dokonywał również nieodpłatnego świadczenia usług, zrównanego z odpłatnym świadczeniem o którym mowa w art. 8 ust. 2 ustawy o VAT podlegającym opodatkowaniu, gdyż treść wniosku nie wskazuje, by nabywane przez wnioskodawcę wierzytelności służyły do celów innych niż jego działalność gospodarcza zatem nabycie wierzytelności na podstawie umowy cesji w przedstawionych okolicznościach modelu 1 nie będzie podlegało u wnioskodawcy opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w oparciu o art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT”.

Kolejne interpretacje indywidualne Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej również potwierdzają, iż nabycie wierzytelności w podobnych przypadkach nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług interpretacja indywidualna 1462-IPPP1.4512.152.2017.2.EK z 11.04.2017r. oraz interpretacja indywidualna 0111-KDIB3-1.4012.413.2017.2.IK z 06.11.2017r.

Ad. 2

Wnioskodawca stoi na stanowisku, iż nabywane przez niego wierzytelności zgodnie z przedstawionym zdarzeniem przyszłym, nie będą wpływać na zwolnienie z podatku VAT unormowane w art. 113 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Na powyższe zwolnienie z VAT nie będzie mieć wpływu zarówno otrzymanie przez Wnioskodawcę przelewu od cedenta wierzytelności zgodnie z umową cesji jak i ewentualne późniejsze odzyskanie odszkodowania od ubezpieczyciela.

Zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200.000 zł. Do wartość sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku. Na podstawie art. 2 ust. 22 ustawy o podatku od towarów i usług, przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów. Jak Wnioskodawca umotywował powyżej czynności nabycia wierzytelności nie będą stanowiły odpłatnej dostawy i odpłatnego świadczenia usług w związku z powyższym nabyte przez niego wierzytelności oraz uzyskane przez niego ewentualnie dodatkowe kwoty odszkodowania nie będą miały wpływu na zwolnienie z VAT unormowane w art. 113 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Podobne stanowisku zajął Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 20.09.2017 r. 0111-KDIB3-1.4012.280.2017.2.KO: „jak wskazano wyżej nabycie wierzytelności na podstawie umowy cesji w ramach modelu 1 nie będzie podlegało u wnioskodawcy opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Zatem uzyskane dodatkowe kwoty odszkodowań przez wnioskodawcę w ramach modelu 1 nie będą wliczane do wartości sprzedaży o której mowa w art. 113 ust. 1 ustawy o VAT”.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zaistniałego zdarzenia przyszłego w zakresie podatku od towarów jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2017 r., poz. 1221 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zakres tych czynności sformułowany został odpowiednio w art. 7 oraz w art. 8 ww. ustawy.

Na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…). Przy czym towarami – w myśl art. 2 pkt 6 cyt. ustawy – są rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Natomiast przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 – stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy o VAT – rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Z tak szeroko sformułowanej definicji wynika, że przez świadczenie usług należy przede wszystkim rozumieć określone zachowanie podatnika na rzecz odrębnego podmiotu, które zasadniczo wynika z dwustronnego stosunku zobowiązaniowego, zakładającego istnienie podmiotu będącego odbiorcą (nabywcą usługi), jak również podmiotu świadczącego usługę. Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu.

Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, że nie każde powstrzymanie się od działania, czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy.

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług, co do zasady, podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie (z wyjątkiem przypadków ściśle określonych w art. 7 ust. 2 oraz w art. 8 ust. 2 cyt. ustawy).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (np. wyrok z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise), przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę, należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Wobec powyższej analizy, dostawa towarów lub świadczenie usług podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie, oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Z opisu zdarzenia przyszłego przedstawionego w złożonym wniosku wynika, że Wnioskodawca w najbliższym czasie zamierza poszerzyć prowadzoną przez siebie działalność gospodarczą. Zamierza nabywać wierzytelności trudne, po ustalonej cenie przez strony umowy, dotyczące roszczeń odszkodowawczych, przede wszystkim majątkowych, transportowych, zdrowotnych.

Transakcje będą zawierane głównie z osobami fizycznymi. Wnioskodawca nie wyklucza sporadycznych transakcji zakupu wierzytelności od przedsiębiorcy. Często zdarza się, iż poszkodowani otrzymują od ubezpieczycieli odszkodowanie w znacznie zaniżonej kwocie i nie dochodzą większych roszczeń. Rezygnacja przez poszkodowanych z dalszego dochodzenia odszkodowania. Najczęściej podyktowana jest przyjętym przez nich zapatrywaniem, zgodnie z którym uzyskanie odszkodowania w zadowalającej wysokości jest mało prawdopodobne lub będzie związane z kosztownym i długotrwałym postępowaniem sądowym. Od takich osób Wnioskodawca będzie nabywać wierzytelności w drodze umowy cesji. Cena wierzytelności będzie ustalona poniżej jej wartości nominalnej i uzależniona będzie od ryzyka oraz ewentualnych kosztów odzyskania odszkodowań od ubezpieczycieli.

Cesja podpisana przez Wnioskodawcę z cedentem będzie miała charakter definitywny. Cedent pozbędzie się prawa do dysponowania tą wierzytelnością, nie będzie już mógł dochodzić tego odszkodowania we własnym imieniu i na własną rzecz.

Wnioskodawca natomiast zakupi wierzytelność na własne ryzyko i we własnym imieniu. Najpierw polubownie będzie próbować odzyskać wyższą kwotę odszkodowania od ubezpieczyciela. Jeśli to nie przyniesie skutku, to w wielu przypadkach będzie się domagać tego odszkodowania drogą sądową. Rezultat może być różny: Wnioskodawca może odzyskać pieniądze, lub mogę ich w ogóle nie otrzymać. Na etapie nabycia wierzytelności jej nominalna wartość nie będzie odzwierciedlać rzeczywistej ekonomicznej wartości, ponieważ ekonomiczna wartość odszkodowania zostanie ustalona w toku polubownej umowy z ubezpieczycielem lub wtoku postępowania sądowego.

W odniesieniu do przedstawionego opisu, wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą opodatkowania ww. transakcji przelewu (cesji) Wierzytelności.

W tym miejscu wskazać należy, że wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r. poz. 1025 z późn. zm.), zwanej dalej K.c.

Stosownie do treści art. 509 § 1 K.c., wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki – § 2 ww. artykułu.

Jak stanowi art. 510 § 1 K.c., umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Przelew wierzytelności jest swoistą konstrukcją prawną, przewidzianą w ogólnych zasadach zobowiązań prowadzącą do zmiany osoby wierzyciela, podczas gdy przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam.

Umowy cesji wierzytelności należą do czynności prawnych rozporządzających o skutkach zbliżonych do umowy przenoszącej własność. Dodać należy, że cesja nie ma formy samoistnej umowy, dlatego też dla jej realizacji musi być dokonana czynność cywilnoprawna, na podstawie której nastąpi przeniesienie wierzytelności.

Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na podstawie której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta. Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja będzie miała charakter odpłatny).

Umowa cesji wierzytelności wypełnia znamiona określone w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, polega bowiem na przeniesieniu prawa do wartości niematerialnych i prawnych, w związku z tym stanowi świadczenie usług w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Z punktu widzenia nabywcy wierzytelności do świadczenia usług dochodzi już w momencie samego nabycia wierzytelności, obojętnie czy nabycie zostało dokonane w celu windykacji tej wierzytelności przez samego nabywcę, czy też innego jej wykorzystania do celów prawno-gospodarczych. Celem nabycia cudzej wierzytelności nie musi być jej odsprzedaż, ale także inne wykorzystanie do celów prawno-gospodarczych przez nabywcę. Sposób wykorzystania nabytej wierzytelności może decydować o charakterze usługi nie zaś o istocie czynności prawnej, jaką jest nabycie cudzej wierzytelności. Zatem usługą na rzecz cedenta jest nabycie wierzytelności danego podmiotu w celu jej wykorzystania do operacji prawno-podatkowych.

Zatem zakup wierzytelności stanowi usługę polegającą na przeniesieniu wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku osoby trzeciej na mocy umowy zawartej między zbywcą wierzytelności (cedentem), a jej nabywcą (cesjonariuszem). Oznacza to, że w takim przypadku nabywca wierzytelności świadczy na rzecz jej zbywcy usługę, której celem jest uwolnienie sprzedawcy od ciężaru egzekwowania wierzytelności. Jednakże jak wskazano na wstępie ww. usługa podlega opodatkowaniu wówczas, gdy jest świadczona odpłatnie.

Powyższe rozumienie przelewu wierzytelności jako usługi znajduje potwierdzenie w wyrokach polskich sądów administracyjnych. Przykładowo w orzeczeniu z dnia 6 listopada 2009 r., sygn. akt I SA/Po 628/09 WSA w Poznaniu stwierdził: „Biorąc pod uwagę powyższe Sąd podziela pogląd organów podatkowych, że wierzytelność nie jest towarem, a zakup wierzytelności jest usługą. Istotą tej usługi jest zdjęcie z dotychczasowego wierzyciela (zbywcy) ciężaru egzekucji, czy też niewypłacalności dłużnika. Usługa ta wyraża się w tym, że usługodawca uzyskuje zysk generowany „kosztem zbywcy”. Zbywca w tym wypadku otrzymuje za wierzytelność cenę niższą od jej wartości nominalnej. Z drugiej strony zbywca uzyskuje konkretne świadczenie w postaci zdjęcia z niego: ryzyka niewypłacalności dłużnika, konieczności prowadzenia postępowania egzekucyjnego, czy też opóźnień związanych z egzekwowaniem gotówki. Przenosząc powyższe rozważania na grunt analizowanej sprawy należy podkreślić, że stosunek cywilnoprawny pomiędzy zbywcą i nabywcą wierzytelności kończy się po dokonaniu tej czynności prawnej. Po zbyciu wierzytelności, zbywca nie ma wpływu na dalszy byt wierzytelności i nie jest zainteresowany dalszym postępowaniem nabywcy w tym względzie. Nie można więc przyjąć, że usługa trwa od chwili nabycia wierzytelności do czasu jej zbycia albo wyegzekwowania”.

W kwestii nabycia wierzytelności trudnych po cenie niższej od ich wartości nominalnej wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 27 października 2011 r., w sprawie C-93/10 Finanzamt Essen-NordOst przeciwko GFKL Financial Services AG. W powyższym orzeczeniu TSUE wskazał, że „Artykuł 2 pkt 1 i art. 4 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych – wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania wspomnianej dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży”. W pkt 25 ww. orzeczenia, Trybunał wskazał, że „Różnica między wartością nominalną cedowanych wierzytelności a ceną ich sprzedaży nie stanowi bowiem wynagrodzenia za tego rodzaju usługę, lecz odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży, która jest uzależniona od wątpliwych perspektyw na ich spłatę i zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużników”.

Podkreślić należy, że ww. wyrok TSUE odwołuje się do wierzytelności „trudnych”, tj. wymagalnych, o wątpliwej perspektywie spłaty. W analizowanej sprawie przedmiotem nabycia będą co prawda wierzytelności wymagalne, ale nie można uznać, że wierzytelności opisane we wniosku stanowią wierzytelności „trudne”, o których mowa w ww. orzeczeniu TSUE w sprawie C-93/10.

Przede wszystkim w stosunku do wierzytelności będących przedmiotem wniosku nie można z całą pewnością stwierdzić, że nie zostaną spłacone w ogóle, gdyż co prawda stały się wymagalne, ale z wniosku nie wynika, że Wierzytelności te charakteryzują się wątpliwą perspektywą spłaty, czy też zwiększonym ryzykiem niewypłacalności dłużników. Z powyższego nie można wnioskować, że nabywane wierzytelności są „trudne”. Ponadto fakt, że Wnioskodawca będzie nabywał wierzytelności za wartość niższą niż ich wartość nominalna, nie świadczy o tym, że będą to wierzytelności „trudne”. W przypadku tak określonej ceny, pomiędzy wartością nominalną a ceną nabycia istnieć będzie różnica, jednakże nie odzwierciedla ona rzeczywistej wartości ekonomicznej danej wierzytelności w chwili sprzedaży. Na cenę tę może wpłynąć możliwość długotrwałego dochodzenia wierzytelności od ubezpieczyciela, ewentualna jego niewypłacalność czy potencjalna wartość wierzytelności, jednak czynniki te nie przesądzają o wątpliwych perspektywach na spłatę czy zwiększonym ryzyku wypłacalności dłużników. Należy bowiem zauważyć, że nabycie każdej wierzytelności wiąże się z pewnym ryzykiem w zakresie spłaty.

Z uwagi na powyższe wyjaśnienia należy stwierdzić, że w okolicznościach przedstawionych we wniosku czynność nabycia wierzytelności przez Wnioskodawcę należy uznać za świadczenie usług w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, podlegające opodatkowaniu tym podatkiem. Mamy tu bowiem do czynienia ze świadczeniem usługi przez nabywcę wymagalnych wierzytelności (Wnioskodawcę) na rzecz zbywcy wierzytelności (osób fizycznych), polegającą na uwolnieniu sprzedawcy od wykonywania czynności związanych ze ściąganiem długu i ryzyka jego nieściągnięcia. Zbywcy zostaje zaoszczędzone ryzyko i koszty posiadania takich wierzytelności, zostaje on „wyręczony” w czynnościach podejmowanych w celach dochodzenia długu. Zbywca nie musi podejmować żadnych działań zmierzających do zaspokojenia swoich należności od dłużnika. Ponadto ww. usługa będzie świadczona odpłatnie, gdyż różnica między ostateczną wartością zakupu wierzytelności a wartością nominalną stanowić będzie dla Wnioskodawcy wynagrodzenie z tytułu świadczenia usług.

Wobec powyższego należy uznać, że w odniesieniu do opisanych we wniosku Wierzytelności, Wnioskodawca nie będzie nabywał wierzytelności „trudnych”, o których mowa w ww. wyroku TSUE w sprawie C-93/10 i w związku z tym nabycie przedmiotowych Wierzytelności będzie stanowiło odpłatne świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, a tym samym będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT na podstawie art. 5 ust. 1 tej ustawy.

Podsumowując, nabywanie Wierzytelności przez Wnioskodawcę od zbywcy, za cenę niższą od wartości nominalnej, będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 8 ust. 1 w zw. z art. 5 ust. 1 ustawy o VAT.

Dokonując oceny stanowiska Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 2 należy wskazać co następuje:

Zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200.000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.

Na podstawie art. 113 ust. 2 ustawy, do wartości sprzedaży, o której mowa w ust. 1, nie wlicza się:

1. wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju oraz sprzedaży wysyłkowej na terytorium kraju;
   
2. odpłatnej dostawy towarów i odpłatnego świadczenia usług, zwolnionych od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3, z wyjątkiem
   
   1. transakcji związanych z nieruchomościami,
   2. usług, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7, 12 i 38-41,
   3. usług ubezpieczeniowych
   -jeżeli czynności te nie mają charakteru transakcji pomocniczych;
   
3. odpłatnej dostawy towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.

Jak stanowi art. 113 ust. 4 ustawy, podatnicy, o których mowa w ust. 1 i 9, mogą zrezygnować ze zwolnienia określonego w ust. 1 i 9 pod warunkiem pisemnego zawiadomienia o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca, w którym rezygnują ze zwolnienia, a w przypadku podatników rozpoczynających w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności określonych w art. 5, którzy chcą zrezygnować ze zwolnienia od pierwszej wykonanej czynności – przed dniem wykonania tej czynności.

W myśl natomiast art. 113 ust. 5 ustawy, jeżeli wartość sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie ust. 1 przekroczy kwotę, o której mowa w ust. 1, zwolnienie traci moc począwszy od czynności, którą przekroczono tę kwotę.

Zgodnie z art. 113 ust. 9 ustawy, zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatnika rozpoczynającego w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności określonych w art. 5, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, kwoty określonej w ust. 1.

Stosownie do art. 113 ust. 10 ustawy jeżeli faktyczna wartość sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie ust. 9, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej, przekroczy w trakcie roku podatkowego kwotę określoną w ust. 1, zwolnienie traci moc począwszy od czynności, którą przekroczono tę kwotę.

W myśl art. 113 ust. 13 ustawy zwolnień, o których mowa w ust. 1 i 9, nie stosuje się do podatników:

1. dokonujących dostaw:

1. towarów wymienionych w załączniku nr 12 do ustawy,
   
2. towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym, z wyjątkiem:
   
   • energii elektrycznej (PKWiU 35.11.10.0),
   • wyrobów tytoniowych,
   • samochodów osobowych, innych niż wymienione w lit. e, zaliczanych przez podatnika, na podstawie przepisów o podatku dochodowym, do środków trwałych podlegających amortyzacji,
3. budynków, budowli lub ich części, w przypadkach, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10 lit. a i b,
   
4. terenów budowlanych,
   
5. nowych środków transportu;

2. świadczących usługi:

1. prawnicze,
   
2. w zakresie doradztwa, z wyjątkiem doradztwa rolniczego związanego z uprawą i hodowlą roślin oraz chowem i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego,
   
3. jubilerskie;

3. nieposiadających siedziby działalności gospodarczej na terytorium kraju.

W świetle powyższych uregulowań prawnych należy wskazać, iż przedmiotowa usługa nabycia wierzytelności, o której mowa we wniosku, nie została wskazana w wyłączeniach zawartych w art. 113 ust. 13 ustawy.

Analiza przedstawionego zdarzenia przyszłego oraz treści przywołanych przepisów prowadzi do stwierdzenia, że skoro Wnioskodawca będzie świadczył we własnym imieniu i na własny rachunek usługi nabycia wierzytelności, to będzie działał w charakterze podatnika podatku od towarów i usług, ponieważ czynność nabycia (cesji) wierzytelności stanowi czynność opodatkowaną podatkiem VAT i wpisuje się w zakres działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT.

Jak wskazano w art. 113 ust. 1 zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży (…).

W konsekwencji uzyskane przez Wnioskodawcę kwoty z tytułu wykonywania tych czynności będą wliczane do wartości sprzedaży, o której mowa w art. 113 ust. 1 ustawy o VAT.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy jest nieprawidłowe.

Ocena stanowiska Wnioskodawcy w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych jest przedmiotem odrębnego rozstrzygnięcia.

Odnosząc się do powołanych przez Wnioskodawcę interpretacji indywidualnych należy wskazać, że interpretacje wydawane są w indywidualnych sprawach podatników w oparciu o aktualnie obowiązujące przepisy prawa i stan faktyczny/zdarzenie przyszłe przedstawiony przez danego podatnika. Powołane interpretacje nie stanowią źródła powszechnie obowiązującego prawa, więc zawartego w nich stanowiska organu podatkowego nie można wprost przenosić na grunt innej sprawy. Każdą sprawę tut. Organ jest zobowiązany rozpatrywać indywidualnie.

Ponadto wskazać należy, iż interpretacje rozbieżne bądź wątpliwe mogą być poddane weryfikacji w trybie art. 14e § 1 Ordynacji podatkowej, zgodnie z którym Szef Krajowej Administracji Skarbowej może z urzędu zmienić wydaną interpretację indywidualną, jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Oznacza to, że interpretacje indywidualne wydane przez upoważniony do tego organ, każdorazowo podlegają analizie i weryfikacji, a w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, Szef Krajowej Administracji Skarbowej może zmienić nieprawidłową interpretację indywidualną.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k–14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.
   
   

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2018 r., poz. 1302 z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.