Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
2461-IBPB-2-1.4514.462.2016.1.DP
z 15 września 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2015 r., poz. 613, ze zm.) oraz § 7 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U., poz. 643) – Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 16 sierpnia 2016 r. (data wpływu do Biura – 19 sierpnia 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy odpłatnej renty dożywotniej w zamian za przeniesienie własności przedsiębiorstwa – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 19 sierpnia 2016 r. wpłynął do Biura ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy odpłatnej renty dożywotniej w zamian za przeniesienie własności przedsiębiorstwa.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca i jego matka planują zawrzeć odpłatną umowę renty na podstawie art. 903 Kodeksu cywilnego, w której to umowie Wnioskodawca ustanowi na rzecz swojej matki dożywotnią rentę miesięczną, a matka Wnioskodawcy dokona przeniesienia na jego rzecz własności prowadzonego przez nią indywidualnie przedsiębiorstwa, rozumianego jako zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej, zgodnie z art. 55¹ Kodeksu cywilnego.

W związku z planowanym przeniesieniem własności przedsiębiorstwa na Wnioskodawcę, planuje on rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej w podstawowej formie jako osoba fizyczna i kontynuować działalność gospodarczą (prowadzoną dotychczas przez matkę Wnioskodawcy) przez prowadzenie nabytego na podstawie umowy renty przedsiębiorstwa.

Celem planowanej umowy jest uzyskanie przez matkę Wnioskodawcy, będącej w wieku 69 lat, renty pozwalającej na uzyskanie dożywotniego zabezpieczenia swojego utrzymania w zamian za przeniesienie na syna (Wnioskodawcę) własności przedsiębiorstwa, które będzie służyć mu do prowadzenia działalności gospodarczej.

Umowa renty jest umową nazwaną uregulowaną w przepisach Kodeksu cywilnego. Zgodnie z treścią art. 903 Kodeksu cywilnego przez umowę renty jedna ze stron zobowiązuje się względem drugiej do określonych świadczeń okresowych w pieniądzu lub w rzeczach oznaczonych tylko co do gatunku. Renta może być ustanowiona za wynagrodzeniem. Wynagrodzenie może stanowić przeniesienie własności rzeczy.

W związku z faktem, że w skład przedsiębiorstwa wchodzi również prawo własności nieruchomości, umowa renty zostanie zawarta w formie aktu notarialnego. W treści umowy zostanie zawarte oświadczenie matki Wnioskodawcy o przeniesieniu na Wnioskodawcę, tytułem wynagrodzenia za ustanowienie renty, własności przedsiębiorstwa, w tym własności nieruchomości wchodzącej w jego skład. Tym samym przeniesienie własności przedsiębiorstwa jak i własności nieruchomości nastąpi wprost na podstawie umowy odpłatnej renty, zawartej na podstawie art. 903 Kodeksu cywilnego.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy podlega podatkowi na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych umowa odpłatnej renty dożywotniej scharakteryzowana w przedstawionym zdarzeniu przyszłym?
2. Czy jeśli umowa scharakteryzowana w przedstawionym zdarzeniu przyszłym będzie podlegała podatkowi, to czy podstawą jej opodatkowania będzie zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wartość przedsiębiorstwa, którego własność jest przenoszona na Wnioskodawcę czy wartość płaconej przez Wnioskodawcę renty dożywotniej stanowiącej ekwiwalent wartości przedsiębiorstwa (obliczoną analogicznie jak wskazano w art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, tj. jako suma świadczeń rentowych przez 10 lat)?
3. Czy jeśli umowa scharakteryzowana w przedstawionym zdarzeniu przyszłym będzie podlegała podatkowi, to czy wysokość tego podatku będzie wynosić 2% od podstawy opodatkowania, na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych czy też 1% od podstawy opodatkowania, na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. b)?
   
   

Zajmując swoje stanowisko Wnioskodawca przywołał treść art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych oraz podkreślił, że ww. ustawa zawiera zamknięty katalog czynności objętych tym podatkiem. Oznacza to, że opodatkowaniu podlegają tylko rodzaje umów wymienionych w regulacji art. 1 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy. Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Jednocześnie ustawowe wyliczenie zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób to dla oceny, czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikacje pod względem prawnym. Szczegółowe określenie zakresu przedmiotowego ma określone konsekwencje. Ustawodawca, wprowadzając w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych zasadę numerus clausus czynności podlegających opodatkowaniu, wyłączył od opodatkowania inne podobne, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie. Oznacza to, że czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu, nawet gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same bądź podobne do tych, które zostały w nim wyliczone.

Wnioskodawca wskazał, że zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) powołanej ustawy podatkowi podlega umowa sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych, zaś zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. e) umowa dożywocia. Scharakteryzowana w art. 903 Kodeksu cywilnego umowa renty jest odrębną umową nazwaną funkcjonującą w obrocie. W przypadku umów renty odpłatnej, szczególnie jeśli odpłatnością dokonywaną przez stronę, której przysługuje renta jest przeniesienie własności rzeczy ruchomych lub nieruchomości, można mówić o pewnych podobieństwach zarówno do umowy sprzedaży jak i umowy dożywocia. Są to jednak inne umowy, scharakteryzowane w innych przepisach Kodeksu cywilnego. Zwłaszcza dotyczy to umowy dożywocia, której przedmiotem może być jedynie przeniesienie własności nieruchomości w zamian za świadczenia o charakterze rzeczowym i osobistym. Ustawodawca zawierając w Kodeksie cywilnym charakterystykę umowy renty jako oddzielnej od umowy sprzedaży i umowy dożywocia umowy nazwanej, miał na celu wyodrębnienie jej spośród innych stosunków prawnych.

W związku z faktem, iż art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie wymienia umowy renty wśród umów podlegających podatkowi, Wnioskodawca stoi na stanowisku, że od umowy renty, w szczególności renty odpłatnej, podatek od czynności cywilnoprawnych nie należy się.

Dla poparcia tego stanowiska Wnioskodawca zaznaczył, że przed 2007 r. ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych w art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. e) wymieniała odpłatną rentę jako czynność cywilnoprawną podlegającą opodatkowaniu tym podatkiem. Zmiana treści pkt „e” cytowanego przepisu przesądza o wyłączeniu spod opodatkowania tym podatkiem czynności cywilnoprawnych stanowiących umowę odpłatnej renty.

Na wypadek gdyby interpretacja Wnioskodawcy wyrażona w odpowiedzi na pytanie 1 była nieprawidłowa i podatek od umowy renty na podstawie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych jednak się należy (co prowadziłoby jednocześnie do wniosku, iż umowa renty za zbycie nieruchomości potraktowana ma być jako umowa sprzedaży), wówczas, zdaniem Wnioskodawcy, podstawą opodatkowania będzie wartość zbywanego przez matkę Wnioskodawcy przedsiębiorstwa, a wysokość podatku wyniesie 1% podstawy opodatkowania z uwagi na fakt, że przedmiotem umowy jest zespół praw majątkowych stanowiących przedsiębiorstwo a nie nieruchomości, rzeczy ruchome, użytkowanie wieczyste czy spółdzielcze prawa, które wymienia art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2016 r., poz. 223) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

• umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
• umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
• umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
• umowy dożywocia,
• umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,
• ustanowienie hipoteki,
• ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
• umowy depozytu nieprawidłowego,
• umowy spółki.
  
  

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 cyt. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Podatkowi podlegają zatem tylko te czynności (umowy), które zostały w ustawie wymienione. Zatem w sytuacji, gdy strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób, to dla oceny czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikację pod względem prawnym i tym samym określenie jaka umowa w rzeczywistości miała miejsce.

Szczegółowe określenie w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych zakresu przedmiotowego ma określone konsekwencje. Ustawodawca, wprowadzając w ww. ustawie zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu, wyłączył od opodatkowania inne podobne, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie. Oznacza to, że czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu nawet, gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same bądź podobne do tych, które zostały w nim wyliczone.

Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych nie zawiera pojęcia „renta”, dlatego w tym zakresie odwołać się należy do odpowiednich przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2016 r., poz. 380, ze zm.).

Zgodnie z art. 903 Kodeksu cywilnego, przez umowę renty jedna ze stron zobowiązuje się względem drugiej do określonych świadczeń okresowych w pieniądzu lub w rzeczach oznaczonych tylko co do gatunku.

W myśl art. 906 ww. Kodeksu, renta może być ustanowiona za wynagrodzeniem lub bez wynagrodzenia.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca i jego matka planują zawrzeć odpłatną umowę renty na podstawie art. 903 Kodeksu cywilnego, w której to umowie Wnioskodawca ustanowi na rzecz swojej matki dożywotnią rentę miesięczną, a matka Wnioskodawcy dokona przeniesienia na jego rzecz własności prowadzonego przez nią indywidualnie przedsiębiorstwa. Celem planowanej umowy jest uzyskanie przez matkę Wnioskodawcy, renty pozwalającej na uzyskanie dożywotniego zabezpieczenia swojego utrzymania w zamian za przeniesienie na syna (Wnioskodawcę) własności przedsiębiorstwa, które będzie służyć mu do prowadzenia działalności gospodarczej. W związku z faktem, że w skład przedsiębiorstwa wchodzi również prawo własności nieruchomości, umowa renty zostanie zawarta w formie aktu notarialnego. W treści umowy zostanie zawarte oświadczenie matki Wnioskodawcy o przeniesieniu na Wnioskodawcę, tytułem wynagrodzenia za ustanowienie renty, własności przedsiębiorstwa w tym własności nieruchomości, wchodzącej w jego skład. Tym samym przeniesienie własności przedsiębiorstwa jak i własności nieruchomości nastąpi wprost na podstawie umowy odpłatnej renty, zawartej na podstawie art. 903 Kodeksu cywilnego.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, iż czynność ustanowienia odpłatnej renty w zamian za przeniesienie własności przedsiębiorstwa, jako czynność nie wymieniona w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Tym samym, skoro wskazana we wniosku czynność nie będzie podlegała opodatkowaniu, bezprzedmiotowym stała się analiza zagadnień dotyczącego ustalenia podstawy opodatkowania oraz określenia stawki podatku w związku z zawartą umową (zagadnień poruszonych w pytaniach oznaczonych we wniosku nr 2 i 3). W tym zakresie zatem odstąpiono od oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Jednocześnie Organ podatkowy pragnie wskazać, iż mając na uwadze art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej, zgodnie z którym minister właściwy do spraw finansów publicznych, na wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną), Organ interpretacyjny w niniejszej interpretacji nie ocenia czy w świetle przepisów Kodeksu cywilnego możliwe jest przekazanie całego przedsiębiorstwa w drodze odpłatnej umowy renty.

Dodatkowo zaznaczyć należy, iż przedmiotowa interpretacja – zgodnie ze złożonym wnioskiem została wydana wyłącznie dla Wnioskodawcy. Stosownie bowiem do art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej minister właściwy do spraw finansów publicznych, na wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną).

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2016 r., poz. 718, ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.