Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi
IPTPP1/443-13/14-4/MH
z 28 marca 2014 r.

 

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749, z późn. zm.) oraz § 5a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko – przedstawione we wniosku z dnia 03 stycznia 2014 r. (data wpływu 07 stycznia 2014 r.) uzupełnionym pismem z dnia 07 marca 2014 r. (data wpływu 10 marca 2014 r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia z opodatkowania:

  • kursów dla kierowców wózków jezdniowych, szkoleń z obsługi urządzeń transportu bliskiego (operator suwnic, żurawi, podestów, wciągniki, dźwigi towarowo-osobowe) oraz szkoleń na uprawnienia elektryczne, energetyczne, gazowe dla pracowników firm i osób indywidualnych na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. a) ustawy – jest prawidłowe;
  • szkoleń na uprawnienia elektryczne, energetyczne, gazowe dla pracowników publicznych przedszkoli, szkół i urzędów na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. c) ustawy – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 07 stycznia 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie zwolnienia z opodatkowania:

  • kursów dla kierowców wózków jezdniowych,
  • szkoleń z obsługi urządzeń transportu bliskiego (operator suwnic, żurawi, podestów, wciągniki, dźwigi towarowo-osobowe),
  • szkoleń na uprawnienia elektryczne, energetyczne, gazowe.

Wniosek uzupełniono w dniu 10 marca 2014 r. w zakresie: doprecyzowania opisu stanu faktycznego, przeformułowania pytania, przedstawienia własnego stanowiska w sprawie oceny prawnej stanu faktycznego w kontekście sformułowanego pytania oraz uiszczenia brakującej opłaty.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny (doprecyzowany w uzupełnieniu wniosku).

Wnioskodawca jest osobą fizyczną i prowadzi działalność gospodarczą w zakresie: pozostałe pozaszkolne formy edukacji, gdzie indziej niesklasyfikowane. Wnioskodawca posiada wpisy do ewidencji szkół i placówek niepublicznych Powiatu, rejestru instytucji szkoleniowych w Urzędzie Pracy, do rejestru firm szkolących w zakresie ochrony roślin w Inspektoracie, rejestru Ministerstwa Gospodarki do prowadzenia kursów i wydawania zaświadczeń w zakresie wózków jezdniowych.

Wnioskodawca nie posiada akredytacji na prowadzone szkolenia w rozumieniu przepisów o systemie oświaty, a większość szkoleń nie jest finansowana ze środków publicznych, choć zdarzają się szkolenia dla szkół, przedszkoli i urzędów.

Wnioskodawca prowadzi szkolenia 1-dniowe lub dłuższe kursy, takie jak:

  1. kurs kierowców wózków jezdniowych określony rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 10 maja 2002 r. (Dz. U. 70, poz. 650);
  2. szkolenie z obsługi i wymiany butli gazowych w wózkach (jak wyżej, ostatnia zmiana Dz. U. z 2003 r., Nr 65, poz. 603);
  3. szkolenia z urządzeń transportu bliskiego (operator suwnic, żurawi, podestów, wciągników, dźwigów towarowo-osobowych);
  4. szkolenia przygotowujące do egzaminu przed komisją: elektryczne, energetyczne, gazowe;
  5. egzaminy kończące szkolenia z punktu 3 i 4, tj. na uprawnienia dotyczące urządzeń transportu bliskiego, elektryczne, energetyczne, gazowe na podstawie ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. Nr 54, poz. 348 ze zm.) oraz rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad, potwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz. U. Nr 89, poz. 828), rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 18 lipca 2001 r. w sprawie trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych (Dz. U. Nr 79, poz. 849 z późn. zm.);
  6. szkolenia z pierwszej pomocy przedmedycznej zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. (ostatnia zmiana: Dz. U. z 2011 r., Nr 173, poz. 1034), ustawą z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. 06.191.1410);
  7. szkolenia z ochrony przeciwpożarowej, wynikają podobnie jak pkt 6 z art. 207 § 1 pkt 3, art. 2091 § 1pkt 2 a i b ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tj. Dz. U. z roku 1998 Nr 21, poz. 94 ze zm.);
  8. szkolenia BHP, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. (Dz. U. z 2004 r., Nr 1860);
  9. stosowanie środków ochrony roślin zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 maja 2013 r.: (ostatnia zmiana Dz. U. z 2011 r., Nr 173).

W piśmie stanowiącym uzupełnienie wniosku Wnioskodawca wskazał, iż jest czynnym zarejestrowanym podatnikiem VAT. Usługi będące przedmiotem wniosku są usługami kształcenia, ale nie są jednocześnie usługami wychowania. Są to wg opinii Wnioskodawcy usługi w zakresie kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego.

Korygując stan faktyczny opisany w pierwotnym wniosku, Wnioskodawca w uzupełnieniu zawęził zakres pytania jedynie do prowadzonych poniżej usług:

  • kursy dla kierowców wózków jezdniowych, których zasady określone są rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 10 maja 2002 (Dz. U. 70, poz. 650);
  • szkolenia z urządzeń transportu bliskiego (operator suwnic, żurawi, podestów, wciągniki, dźwigi towarowo-osobowe) oraz na uprawnienia elektryczne, energetyczne, gazowe – są to szkolenia przygotowujące do egzaminu przed komisją i nie są określone szczegółowo ani co do formy ani zasad ich przeprowadzania w odrębnych przepisach, przepisy określają jedynie formy i zasady przeprowadzania samego egzaminu – rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad, potwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz. U. Nr 89, poz. 828), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 18 lipca 2001 r. w sprawie trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych (Dz. U. Nr 79, poz. 849 z późn. zm.).

Wnioskodawca nie posiada akredytacji na prowadzone szkolenia w rozumieniu przepisów o systemie oświaty. Szkolenia w większości nie są finansowane ze środków publicznych, zdarzają się jednak szkolenia finansowane w całości ze środków przedszkoli, szkół i urzędów. Wnioskodawca wystawia zaświadczenia jedynie dla uczestników szkoleń dla kierowców wózków jezdniowych. Szkolenia są przeprowadzana zarówno dla pracowników firm, jak i dla osób indywidualnych. Dla publicznych przedszkoli, szkół i urzędów przeprowadzane są szkolenia dotyczące przygotowania do egzaminu na uprawnienia elektryczne, energetyczne i gazowe finansowane w całości ze środków tych instytucji. Są to szkolenia prowadzone dla pracowników publicznych przedszkoli, szkół i urzędów.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie (ostatecznie przedstawione w uzupełnieniu wniosku).

Czy szkolenia wymienione w stanie faktycznym uzupełnienia wniosku są zwolnione z podatku od towarów i usług na podstawie ustawy o podatku od towarów i usług z art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. a ustawy lub art. 43 ust. 1 pkt 26 ustawy, ewentualnie w przypadku szkoleń dla szkół, przedszkoli i urzędów z art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. c ustawy?

Zdaniem Wnioskodawcy (ostatecznie przedstawionym w uzupełnieniu wniosku), prowadzone szkolenia nie podlegają zwolnieniu z art. 43 ust. 1 pkt 26, ponieważ ich celem nie jest równocześnie kształcenie i wychowanie, natomiast szkolenia te są podnoszeniem kwalifikacji zawodowych niezbędnych do pojęcia pracy na danych stanowiskach zawodowych.

Równocześnie na podstawie uregulowań zawartych w ar. 43 ust. 1 pkt 29 lit. a ww. artykułu, zwolnione są od podatku usługi kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego, inne niż wymienione w pkt 26, jeżeli są prowadzone w formach i na zasadach przewidzianych w odrębnych przepisach, czyli w przypadku tego wniosku zwolnione z VAT są:

  • szkolenia z wózków jezdniowych, gdyż prowadzone są zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 10 maja 2002 Dz. U. 70, poz. 650, z późn. zm.;
  • szkolenia z urządzeń transportu bliskiego (operator suwnic, żurawi, podestów, wciągniki, dźwigi towarowo-osobowe) oraz na uprawnienia elektryczne, energetyczne, gazowe z uwagi na to, że przygotowują do egzaminu, którego formę i zasady przeprowadzania określa rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad, potwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz. U. Nr 89, poz. 828), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 18 lipca 2001 r. w sprawie trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych (Dz. U. Nr 79, poz. 849 z późn. zm.), a także w związku z opisaniem konieczności takich szkoleń w przepisach dotyczących bhp, np. (Dz. U. 2003, Nr 47, poz. 401), rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych: „ § 64.1. Maszyny i inne urządzenia techniczne powinny być (pkt 3): obsługiwane przez przeszkolone osoby”;
  • szkolenia dla pracowników publicznych przedszkoli, szkół i urzędów sfinansowane z ich własnych środków korzystają ze zwolnienia na podstawie uregulowań zawartych w art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. c.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest:

  • prawidłowe - w zakresie zwolnienia z opodatkowania kursów dla kierowców wózków jezdniowych, szkoleń z obsługi urządzeń transportu bliskiego (operator suwnic, żurawi, podestów, wciągniki, dźwigi towarowo-osobowe) oraz szkoleń na uprawnienia elektryczne, energetyczne, gazowe dla pracowników firm i osób indywidualnych na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. a) ustawy;
  • nieprawidłowe - w zakresie zwolnienia z opodatkowania szkoleń na uprawnienia elektryczne, energetyczne, gazowe dla pracowników publicznych przedszkoli, szkół i urzędów na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. c) ustawy.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 177, poz. 1054, z późn. zm.) zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. W świetle art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

Natomiast w myśl art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

Według art. 41 ust. 1 ustawy, stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem art. 41 ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1 ustawy.

Stosownie do art. 146a pkt 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2016 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Stosownie do art. 43 ust. 1 pkt 26 ustawy o podatku od towarów i usług, zwalnia się od podatku usługi świadczone przez:

  1. jednostki objęte systemem oświaty w rozumieniu przepisów o systemie oświaty, w zakresie kształcenia i wychowania,
  2. uczelnie, jednostki naukowe Polskiej Akademii Nauk oraz jednostki badawczo – rozwojowe, w zakresie kształcenia na poziomie wyższym

- oraz dostawę towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane.

Z kolei w świetle art. 43 ust. 1 pkt 29 ustawy, zwalnia się od podatku usługi kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego, inne niż wymienione w pkt 26:

  1. prowadzone w formach i na zasadach przewidzianych w odrębnych przepisach, lub
  2. świadczone przez podmioty, które uzyskały akredytację w rozumieniu przepisów o systemie oświaty - wyłącznie w zakresie usług objętych akredytacją, lub
  3. finansowane w całości ze środków publicznych,

- oraz świadczenie usług i dostawę towarów ściśle z tymi usługami związane.

Zgodnie z treścią § 3 ust. 1 pkt 13 i 14 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2013 r. w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień (Dz. U. z 2013 r., poz. 1722), zwalnia się od podatku:

  • usługi w zakresie kształcenia, inne niż wymienione w art. 43 ust. 1 pkt 26 ustawy, świadczone przez uczelnie, jednostki naukowe Polskiej Akademii Nauk oraz instytuty badawcze oraz świadczenie usług i dostawę towarów ściśle z tymi usługami związane,
  • usługi kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego, finansowane w co najmniej 70% ze środków publicznych oraz świadczenie usług i dostawę towarów ściśle z tymi usługami związane.

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca jest osobą fizyczną i prowadzi działalność gospodarczą w zakresie: pozostałe pozaszkolne formy edukacji, gdzie indziej niesklasyfikowane. Wnioskodawca nie posiada akredytacji na prowadzone szkolenia w rozumieniu przepisów o systemie oświaty, a większość szkoleń nie jest finansowana ze środków publicznych, choć zdarzają się szkolenia dla szkół, przedszkoli i urzędów. Wnioskodawca wskazał, iż jest czynnym zarejestrowanym podatnikiem VAT. Usługi będące przedmiotem wniosku są usługami kształcenia, ale nie są jednocześnie usługami wychowania. Są to wg opinii Wnioskodawcy usługi w zakresie kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego.

Wnioskodawca prowadzi szkolenia 1-dniowe lub dłuższe kursy, m.in. takie jak:

  • kursy dla kierowców wózków jezdniowych, których zasady określone są rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 10 maja 2002 (Dz. U. 70, poz. 650);
  • szkolenia z urządzeń transportu bliskiego (operator suwnic, żurawi, podestów, wciągniki, dźwigi towarowo-osobowe) oraz na uprawnienia elektryczne, energetyczne, gazowe – są to szkolenia przygotowujące do egzaminu przed komisją i nie są określone szczegółowo ani co do formy ani zasad ich przeprowadzania w odrębnych przepisach, przepisy określają jedynie formy i zasady przeprowadzania samego egzaminu – rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad, potwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz. U. Nr 89, poz. 828), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 18 lipca 2001 r. w sprawie trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych (Dz. U. Nr 79, poz. 849 z późn. zm.).

Wnioskodawca nie posiada akredytacji na prowadzone szkolenia w rozumieniu przepisów o systemie oświaty. Szkolenia są przeprowadzana zarówno dla pracowników firm, jak i dla osób indywidualnych. Dla publicznych przedszkoli, szkół i urzędów przeprowadzane są szkolenia dotyczące przygotowania do egzaminu na uprawnienia elektryczne, energetyczne i gazowe finansowane w całości ze środków tych instytucji. Są to szkolenia prowadzone dla pracowników publicznych przedszkoli, szkół i urzędów.

Z uregulowań zawartych w wyżej cytowanym art. 43 ust. 1 pkt 26 lit. a) ustawy wynika, że zwolnienie od podatku od towarów i usług obejmuje usługi w zakresie kształcenia i wychowania świadczone przez jednostki objęte systemem oświaty w rozumieniu przepisów o systemie oświaty oraz dostawę towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane.

Zatem aby możliwe było skorzystanie z niniejszego zwolnienia, przewidzianego w powołanym przepisie ustawy, dany podmiot musi być jednostką objętą systemem oświaty w rozumieniu przepisów o systemie oświaty oraz musi świadczyć usługi w zakresie kształcenia.

Natomiast jeśli chodzi o kwestię wychowania, należy wskazać, iż jest ona przypisana podmiotom, do których uczęszczanie jest obowiązkowe i regulowane przepisami. Zatem to szkoły obowiązkowe mają za zadanie realizować program wychowywania.

Analizując przedstawione okoliczności sprawy w kontekście powołanych przepisów prawa podatkowego wskazać należy, że skoro jak wskazał Wnioskodawca przedmiotowe usługi nie są usługami, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 26 ustawy, zatem nie korzystają ze zwolnienia od podatku VAT na podstawie tego przepisu.

W tej sytuacji należy przeanalizować, czy spełnione są przesłanki umożliwiające skorzystanie ze zwolnienia w oparciu o art. 43 ust. 1 pkt 29 ustawy.

Aby Wnioskodawca mógł skorzystać ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 29 ustawy, szkolenia muszą być usługami kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego, inne niż wymienione w pkt 26.

Dodatkowo należy spełnić jeden ze wskazanych poniżej warunków, tj.:

  • formy i zasady tych szkoleń muszą wynikać z odrębnych od podatkowych aktów prawnych,
  • na świadczone szkolenia uzyskano akredytację w rozumieniu przepisów o systemie oświaty,
  • szkolenia muszą być finansowane w całości ze środków publicznych.

Krajowe przepisy z zakresu podatku od towarów i usług nie definiują pojęcia kształcenia zawodowego i „przekwalifikowania zawodowego”. Wobec tego należy wskazać, iż w dniu 1 lipca 2011 r. weszły w życie przepisy rozporządzenia Rady (WE) nr 282/2011 z dnia 15 marca 2011 r. ustanawiającego środki wykonawcze do Dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. L Nr 77 str. 1). Rozporządzenie Rady nr 282/2011 wiąże wszystkie państwa członkowskie i jest stosowane bezpośrednio. Oznacza to, iż przepisy tego rozporządzenia z dniem 1 lipca 2011 r. stają się częścią porządku prawnego, obowiązującego na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, bez konieczności ich implementacji w drodze ustawy.

Przepis art. 44 ww. rozporządzenia nr 282/2011 wyjaśnia, co należy rozumieć przez usługi kształcenia zawodowego i przekwalifikowania. W myśl tego przepisu, usługi w zakresie kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania świadczone na warunkach określonych w art. 132 ust. 1 lit. i) Dyrektywy 2006/112/WE obejmują nauczanie pozostające w bezpośrednim związku z branżą lub zawodem, jak również nauczanie mające na celu uzyskanie lub uaktualnienie wiedzy do celów zawodowych. Czas trwania kursu w zakresie kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania nie ma w tym przypadku znaczenia.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności sprawy oraz powołane przepisy, należy uznać, iż spełniona zastała podstawowa przesłanka umożliwiająca stosowanie zwolnienia od podatku, o którym mowa w przepisie art. 43 ust. 1 pkt 29 ustawy. Świadczone przez Wnioskodawcę usługi w zakresie szkoleń dla kierowców wózków jezdniowych, z obsługi urządzeń transportu bliskiego oraz uzyskania uprawnień elektrycznych, energetycznych i gazowych, są usługami kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego, które obejmują nauczanie pozostające w bezpośrednim związku z branżą lub zawodem, jak również są usługami nauczania mającymi na celu uzyskanie lub uaktualnienie wiedzy dla celów zawodowych.

Wobec tego należy przeanalizować, czy spełnione są pozostałe przesłanki wynikające z ww. przepisu, tj. czy usługi szkoleniowe świadczone przez Wnioskodawcę są prowadzone w formach i na zasadach przewidzianych w odrębnych przepisach.

W tym miejscu należy wskazać, iż ustawodawca nie precyzuje, jakie przepisy odrębne winny regulować prowadzenie usług szkolenia zawodowego i przekwalifikowania zawodowego, aby mogły być objęte zwolnieniem od podatku VAT wynikającym z art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. a) ustawy o podatku VAT.

Zainteresowany wskazał, iż kursy dla kierowców wózków jezdniowych, określone są rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 10 maja 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy użytkowaniu wózków jezdnych z napędem silnikowym (Dz. U. 70, poz. 650). Szkolenia z urządzeń transportu bliskiego (operator suwnic, żurawi, podestów, wciągników, dźwigów towarowo-osobowych) oraz na uprawnienia elektryczne, energetyczne, gazowe określa rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad, potwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz. U. Nr 89, poz. 828), rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 18 lipca 2001 r. w sprawie trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych (Dz. U. Nr 79, poz. 849 z późn. zm.).

Stosownie do art. 2373 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.), nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

Ponadto, zgodnie z art. 23715 § 1 Kodeksu pracy, Minister Pracy i Polityki Socjalnej w porozumieniu z Ministrem Zdrowia i Opieki Społecznej określi, w drodze rozporządzenia, ogólnie obowiązujące przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące prac wykonywanych w różnych gałęziach pracy.

Zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (Dz.U. z 2013 r., poz. 963, z późn. zm.), organ właściwej jednostki dozoru technicznego, na wniosek zainteresowanych osób, sprawdza kwalifikacje, o których mowa w art. 22 ust. 2 i 3, w drodze postępowania kwalifikacyjnego.

Jak wynika z ust. 2 cytowanego przepisu, postępowanie, o którym mowa w ust. 1, przeprowadzają komisje kwalifikacyjne powoływane przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego.

W myśl art. 22 ust. 2 i 3 ustawy o dozorze technicznym, osoby wykonujące czynności spawania, zgrzewania, lutowania oraz przeróbkę plastyczną i obróbkę cieplną w toku wytwarzania, naprawy i modernizacji urządzeń technicznych oraz wytwarzania elementów stosowanych do wytwarzania, naprawy lub modernizacji tych urządzeń obowiązane są posiadać zaświadczenia kwalifikacyjne potwierdzające umiejętność praktycznego wykonywania tych czynności oraz znajomość warunków technicznych dozoru technicznego, norm i przepisów prawnych w tym zakresie. Przepis ust. 2 stosuje się do osób obsługujących i konserwujących urządzenia techniczne.

W myśl art. 23 ust. 5 ww. ustawy, minister właściwy do spraw gospodarki określi, w drodze rozporządzenia:

  1. tryb sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych,
  2. rodzaje urządzeń technicznych, przy których obsłudze i konserwacji wymagane jest posiadanie kwalifikacji, uwzględniając stopień zagrożenia związanego z eksploatacją tych urządzeń,
  3. wzór wniosku o sprawdzenie kwalifikacji.

W załączniku nr 2 do rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 18 lipca 2001 r. w sprawie trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych (Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 849, z późn. zm.), wymienione są rodzaje urządzeń technicznych, przy których obsłudze i konserwacji wymagane jest posiadanie kwalifikacji. Są to:

  1. suwnice, żurawie, wciągarki i wciągniki, z wyjątkiem urządzeń z napędem ręcznym wszystkich mechanizmów,
  2. układnice do składowania ładunków w magazynach,
  3. układarki do układania torów,
  4. dźwigi, z wyjątkiem dźwigów osobowych, dźwigów towarowych ze sterowaniem zewnętrznym, dźwigów towarowych małych i urządzeń do transportu osób niepełnosprawnych,
  5. wyciągi towarowe i wyciągi statków,
  6. podesty ruchome, z wyjątkiem załadowczych podestów burtowych,
  7. dźwignice linotorowe,
  8. urządzenia do manipulacji kontenerami,
  9. osobowe i towarowe koleje linowe oraz wyciągi narciarskie,
  10. pomosty ruchome z zespołami napędowymi w przystaniach promowych,
  11. zbiorniki stałe z zespołami napędowymi na skroplone gazy węglowodorowe oraz zbiorniki przenośne o pojemności powyżej 350 cm3 – w zakresie napełniania,
  12. urządzenia do napełniania i opróżniania zbiorników transportowych,
  13. wózki jezdniowe podnośnikowe z mechanicznym napędem podnoszenia.

Powołane wyżej rozporządzenie – jak stanowi § 1 – określa:

  1. tryb sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych,
  2. rodzaje urządzeń technicznych, przy których obsłudze i konserwacji wymagane jest posiadanie kwalifikacji,
  3. wzór wniosku o sprawdzenie kwalifikacji.

Zgodnie z § 2 ust. 1 ww. rozporządzenia, sprawdzenie kwalifikacji przeprowadza się na wniosek osoby zainteresowanej lub na wniosek pracodawcy zatrudniającego tę osobę.

Natomiast w myśl § 2 ust. 2 cyt. rozporządzenia, wniosek, o którym mowa w ust. 1, powinien określać:

  1. rodzaj i zakres kwalifikacji, o których sprawdzenie ubiega się osoba zainteresowana,
  2. imię i nazwisko,
  3. datę i miejsce urodzenia,
  4. numer PESEL,
  5. adres stałego miejsca zamieszkania,
  6. wykształcenie,
  7. przebieg praktyki zawodowej,
  8. miejsce pracy i adres pracodawcy,
  9. zawód wykonywany,
  10. posiadane zaświadczenia kwalifikacyjne,
  11. zakład, w którym będzie możliwe przeprowadzenie egzaminu.

Na mocy § 3 ust. 1 ww. rozporządzenia, komisja kwalifikacyjna, po stwierdzeniu kompletności wniosku, o którym mowa w § 2 ust. 1, wyznacza termin egzaminu sprawdzającego kwalifikacje, zwanego dalej „egzaminem”, powiadamiając o nim niezwłocznie wnioskodawcę.

Zgodnie z § 3 ust. 2 cyt. rozporządzenia, egzamin składa się z dwóch części:

  1. z egzaminu ustnego z wiedzy teoretycznej w zakresie określonym w art. 22 ust. 2 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym,
  2. z egzaminu praktycznego polegającego na sprawdzeniu umiejętności w zakresie obsługi i konserwacji urządzeń technicznych.

Szczegółową tematykę egzaminu ustala komisja kwalifikacyjna w zależności od rodzaju i zakresu kwalifikacji, o których sprawdzenie ubiega się osoba zainteresowana, i podaje ją do wiadomości tej osobie, na 14 dni przed terminem egzaminu. Z przebiegu egzaminu sporządza się protokół, w którym stwierdza się jego wynik. Protokół podpisują wszyscy członkowie komisji (§ 3 ust. 3 i 4 ww. rozporządzenia).

Zgodnie z § 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 10 maja 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy użytkowaniu wózków jezdnych z napędem silnikowym (Dz.U. Nr 70, poz. 650, z późn. zm.), rozporządzenie określa wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy użytkowaniu wózków jezdniowych z napędem silnikowym, zwanych dalej „wózkami”, używanych w transporcie wewnętrznym zakładów pracy.

Do obsługi wózka, zgodnie z § 4 ust. 1 ww. rozporządzenia, może być dopuszczony pracownik, który ukończył 18 lat i uzyskał:

  1. uprawnienia operatora, zgodnie z odrębnymi przepisami, lub
  2. imienne zezwolenie do obsługi wózka wystawione przez pracodawcę, ważne na terenie zakładu pracy tego pracodawcy.

Stosownie do § 4 ust. 2 ww. rozporządzenia zezwolenie, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, może być wydane pracownikowi po ukończeniu, z wynikiem pozytywnym, szkolenia dla kierowców wózków zorganizowanego przez pracodawcę, według programu opracowanego lub zatwierdzonego przez jednostkę organizacyjną wyznaczoną przez ministra właściwego do spraw gospodarki.

Natomiast w myśl § 4 ust. 3 ww. rozporządzenia, obsługujący wózki jezdniowe z napędem silnikowym zasilane gazem oraz inni pracownicy dokonujący wymiany butli z gazem w wózkach powinni być przeszkoleni w zakresie bezpieczeństwa użytkowania butli, w tym ich bezpiecznej wymiany.

Zakres tematyki szkolenia, o którym mowa w ust. 3, zgodnie z § 4 ust. 4 cytowanego rozporządzenia, powinien być określony w programach szkolenia dla obsługujących wózki jezdniowe z napędem silnikowym.

Analizując przedstawione okoliczności sprawy w kontekście powołanych przepisów prawa podatkowego wskazać należy, że usługi szkoleniowe dla kierowców wózków jezdniowych oraz z obsługi urządzeń transportu bliskiego (operator suwnic, żurawi, podestów, wciągniki, dźwigi towarowo-osobowe), wykonywane przez Wnioskodawcę w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, spełniają definicję usług kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 29 ustawy. Celem przedmiotowych usług jest uzyskanie kwalifikacji w zakresie kierowcy wózka widłowego oraz operatora suwnic, żurawi, podestów, wciągników, dźwigów towarowo-osobowych. Zasady organizowania i przeprowadzania ww. szkoleń zostały ściśle uregulowane w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 18 lipca 2001 r. w sprawie trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych. Oznacza to, że spełniona jest też druga przesłanka umożliwiająca korzystanie ze zwolnienia od podatku, tzn. szkolenia prowadzone są w formach i na zasadach przewidzianych w odrębnych przepisach.

Biorąc powyższe informacje pod uwagę stwierdzić należy, że usługi szkoleniowe dla kierowców wózków jezdniowych oraz z obsługi urządzeń transportu bliskiego (operator suwnic, żurawi, podestów, wciągniki, dźwigi towarowo-osobowe), które Wnioskodawca wykonuje są zwolnione od podatku VAT, zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. a) ustawy.

Zatem oceniając stanowisko Wnioskodawcy w tym zakresie, należało uznać je za prawidłowe.

W tym miejscu wskazać należy, ze zgodnie z art. 54 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U. z 2012 r., poz. 1059, z późn. zm.), osoby zajmujące się eksploatacją sieci oraz urządzeń i instalacji określonych w przepisach, o których mowa w ust. 6, obowiązane są posiadać kwalifikacje potwierdzone świadectwem wydanym przez komisje kwalifikacyjne.

W myśl art. 54 ust. 3 ww. ustawy, komisje kwalifikacyjne są powoływane na okres 5 lat przez:

  1. Prezesa URE;
  2. właściwych ministrów i Szefów Agencji, o których mowa w art. 21a – w zakresie eksploatacji urządzeń i instalacji gazowych, elektrycznych i cieplnych w jednostkach organizacyjnych podległych tym ministrom lub Szefom Agencji lub przez nich nadzorowanych;
  3. ministra właściwego do spraw transportu – w zakresie eksploatacji urządzeń i instalacji energetycznych stosowanych w jednostkach organizacyjnych transportu kolejowego.

Jak stanowi art. 54 ust. 4 i ust. 5 tej ustawy, za sprawdzenie kwalifikacji, o których mowa w ust. 1, pobierane są opłaty od osób kierujących wnioski o stwierdzenie kwalifikacji. Opłaty, o których mowa w ust. 4, stanowią przychód jednostek organizacyjnych, przy których powołano komisje kwalifikacyjne.

Stosownie do art. 54 ust. 6 ww. ustawy, minister właściwy do spraw gospodarki, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw transportu oraz Ministrem Obrony Narodowej, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby, o których mowa w ust. 1.

Na mocy delegacji ustawowej zawartej w art. 54 ust. 6 ww. ustawy wydane zostało rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz.U. Nr 89, poz. 828 ze zm.), które zgodnie z § 1 określa:

  1. rodzaje prac, stanowisk oraz urządzeń, instalacji i sieci energetycznych, przy których eksploatacji jest wymagane posiadanie kwalifikacji;
  2. zakres wymaganej wiedzy niezbędnej do uzyskania potwierdzenia posiadanych kwalifikacji;
  3. tryb przeprowadzania postępowania kwalifikacyjnego;
  4. jednostki organizacyjne, przy których powołuje się komisje kwalifikacyjne, i tryb ich powoływania;
  5. wysokość opłat pobieranych za sprawdzenie kwalifikacji;
  6. wzór świadectwa kwalifikacyjnego.

W myśl § 3 tego rozporządzenia, rodzaje urządzeń, instalacji i sieci, przy których eksploatacji jest wymagane posiadanie kwalifikacji, określa załącznik nr 1 do rozporządzenia.

Stosownie do § 5 ust. 1 ww. rozporządzenia, eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci mogą zajmować się osoby, które spełniają wymagania kwalifikacyjne dla następujących rodzajów prac i stanowisk pracy:

  1. eksploatacji – do których zalicza się stanowiska osób wykonujących prace w zakresie obsługi, konserwacji, remontów, montażu i kontrolno-pomiarowym;
  2. dozoru – do których zalicza się stanowiska osób kierujących czynnościami osób wykonujących prace w zakresie określonym w pkt 1 oraz stanowiska pracowników technicznych sprawujących nadzór nad eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci.

Zgodnie z § 6 cyt. rozporządzenia, osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci, w celu uzyskania potwierdzenia posiadanych kwalifikacji, powinny wykazać się wiedzą z zakresu:

  1. na stanowiskach eksploatacji:
    1. zasad budowy, działania oraz warunków technicznych obsługi urządzeń, instalacji i sieci,
    2. zasad eksploatacji oraz instrukcji eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci,
    3. zasad i warunków wykonywania prac kontrolno-pomiarowych i montażowych,
    4. zasad i wymagań bezpieczeństwa pracy i ochrony przeciwpożarowej oraz umiejętności udzielania pierwszej pomocy,
    5. instrukcji postępowania w razie awarii, pożaru lub innego zagrożenia bezpieczeństwa obsługi urządzeń lub zagrożenia życia, zdrowia i środowiska;
  2. na stanowiskach dozoru:
    1. przepisów dotyczących przyłączania urządzeń i instalacji do sieci, dostarczania paliw i energii oraz prowadzenia ruchu i eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci,
    2. przepisów i zasad postępowania przy programowaniu pracy urządzeń, instalacji i sieci, z uwzględnieniem zasad racjonalnego użytkowania paliw i energii,
    3. przepisów dotyczących eksploatacji, wymagań w zakresie prowadzenia dokumentacji technicznej i eksploatacyjnej oraz stosowania instrukcji eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci,
    4. przepisów dotyczących budowy urządzeń, instalacji i sieci oraz norm i warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać te urządzenia, instalacje i sieci,
    5. przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, z uwzględnieniem udzielania pierwszej pomocy oraz wymagań ochrony środowiska,
    6. zasad postępowania w razie awarii, pożaru lub innego zagrożenia bezpieczeństwa ruchu urządzeń przyłączonych do sieci,
    7. zasad dysponowania mocą urządzeń przyłączonych do sieci,
    8. zasad i warunków wykonywania prac kontrolno-pomiarowych i montażowych.


Zgodnie z § 7 ust. 1 ww. rozporządzenia, sprawdzenie kwalifikacji posiadanych przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci przeprowadzają komisje kwalifikacyjne, o których mowa w § 8, na wniosek tych osób albo na wniosek pracodawcy zatrudniającego te osoby.

Stosownie do § 8 ust. 1 cyt. rozporządzenia, sprawdzenia posiadania kwalifikacji dokonuje komisja kwalifikacyjna, zwana dalej „Komisją”, w drodze organizowanego przez nią egzaminu.

Posiadaną wiedzę i kwalifikacje do pracy przy eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci energetycznych potwierdzają wydawane świadectwa kwalifikacyjne, które uprawniają do samodzielnego wykonywania pracy na określonym stanowisku i na określone urządzenie w danej grupie urządzeń (wymienione w załączniku nr 1 do ww. rozporządzenia).

Biorąc powyższe przepisy pod uwagę, w kontekście zaprezentowanego opisu sprawy, wskazać należy, że usługi szkoleń prowadzonych przez Wnioskodawcę na uprawnienia elektryczne, energetyczne, gazowe, również spełniają definicję usług kształcenia zawodowego, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku od towarów i usług, gdyż osoby chcące zajmować się obsługą urządzeń elektrycznych, energetycznych, czy gazowych obowiązane są posiadać kwalifikacje w tej dziedzinie, potwierdzone świadectwem wydanym przez odpowiednią komisję kwalifikacyjną. Zadaniem szkoleń jest więc uzyskanie wiedzy niezbędnej do celów zawodowych oraz świadectwa klasyfikacyjnego uprawniającego do wykonywania zawodu.

Zasady i formy przeprowadzania ww. szkoleń zostały ściśle uregulowane we wskazanych wyżej przepisach, tj. ustawie z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne oraz w rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci. Oznacza to, że spełniona jest też druga przesłanka umożliwiająca korzystanie ze zwolnienia od podatku, tzn. szkolenia prowadzone są w formach i na zasadach przewidzianych w odrębnych przepisach.

Z tych też względów świadczone przez Wnioskodawcę usługi szkolenia na uprawnienia elektryczne, energetyczne i gazowe dla pracowników firm i osób indywidualnych korzystają ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. a) ustawy. Również szkolenia przeprowadzone dla pracowników publicznych przedszkoli, szkół i urzędów, korzystają ze zwolnienia na podstawie ww. artykułu 43 ust. 1 pkt 29 lit. a) ustawy, a nie jak wskazał Wnioskodawca na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. c) ustawy, bowiem zasady i formy przeprowadzania tych szkoleń zostały ściśle uregulowane we wskazanych powyżej przepisach.

Zatem, oceniając stanowisko Wnioskodawcy w zakresie zwolnienia z opodatkowania szkoleń na uprawnienia elektryczne, energetyczne, gazowe dla pracowników publicznych przedszkoli, szkół i urzędów na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. c), należało uznać za nieprawidłowe.

Podsumowując, stwierdzić należy, że usługi, które Zainteresowany wykonuje są zwolnione od podatku VAT – zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 29 lit. a) ustawy – ponieważ są usługami kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego, prowadzonymi w formach i na zasadach przewidzianych w odrębnych przepisach.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Tut. Organ informuje, iż wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (zapytania) Zainteresowanego. Inne kwestie wynikające z opisu sprawy, które nie zostały objęte pytaniem - nie mogą być zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej - rozpatrzone.

Zaznaczenia wymaga, że organ podatkowy jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Wnioskodawca ponosi ryzyko związane z ewentualny błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Podkreślenia wymaga, iż interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, o ile rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji
Dołącz do zarejestrowanych użytkowników i korzystaj wygodnie z epodatnik.pl.   Rejestracja jest prosta, szybka i bezpłatna.

Reklama

Przejrzyj zasięgi serwisu epodatnik.pl od dnia jego uruchomienia. Zobacz profil przeciętnego użytkownika serwisu. Sprawdź szczegółowe dane naszej bazy mailingowej. Poznaj dostępne formy reklamy: display, mailing, artykuły sponsorowane, patronaty, reklama w aktywnych formularzach excel.

czytaj

O nas

epodatnik.pl to źródło aktualnej i rzetelnej informacji podatkowej. epodatnik.pl to jednak przede wszystkim źródło niezależne. Niezależne w poglądach od aparatu skarbowego, od wymiaru sprawiedliwości, od inwestorów kapitałowych, od prasowego mainstreamu.

czytaj

Regulamin

Publikacje mają charakter informacyjny. Wydawca dołoży starań, aby informacje prezentowane w serwisie były rzetelne i aktualne. Treści prezentowane w serwisie stanowią wyraz przekonań autorów publikacji, a nie źródło prawa czy urzędowo obowiązujących jego interpretacji.

czytaj